27 مارس 2024- محققان دپارتمان علوم اعصاب بالینی Nuffield در دانشگاه آکسفورد از داده‌های شرکت‌کنندگان در بیوبانک بریتانیا استفاده کرده‌ و نشان دادند که دیابت، آلودگی هوای ناشی از ترافیک و مصرف الکل، مضرترین عوامل خطر از بین 15 عامل خطر قابل تغییر برای زوال عقل هستند.

محققان پیش از این یک "نقطه ی ضعیف" را در مغز شناسایی کرده بودند که شبکه خاصی از نواحی مرتبه بالاتر است که نه تنها در دوران نوجوانی ایجاد می شود( دیرتر از سایر مناطق مغز)، بلکه در سنین بالا نیز انحطاط زودرسی را نشان می دهد. آنها نشان دادند که این شبکه ی مغزی همچنین به ویژه در برابر اسکیزوفرنی و بیماری آلزایمر آسیب پذیر است.

در این مطالعه جدید که در ژورنال Nature Communications منتشر شده است، آنها با بررسی اسکن مغزی 40000 شرکت کننده در Biobank بریتانیا با سن بالای 45 سال، تأثیرات ژنتیکی و قابل تغییر روی این مناطق شکننده ی مغز را بررسی کردند.

محققان 161 عامل خطرزا برای زوال عقل را بررسی کردند و تأثیر آنها را بر این شبکه مغزی آسیب پذیر، فراتر از اثرات طبیعی سن، رتبه بندی نمودند. آنها این عوامل خطر به اصطلاح «تغییرپذیر» را - از آنجایی که به طور بالقوه می توانند در طول زندگی برای کاهش خطر زوال عقل تغییر کنند - به 15 دسته کلی طبقه بندی کردند: فشار خون، کلسترول، دیابت، وزن، مصرف الکل، سیگار کشیدن، خلق و خوی افسردگی، التهاب، آلودگی، شنوایی، خواب، اجتماعی شدن، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و تحصیلات.

پروفسور Gwenaëlle Douaud که رهبری این مطالعه را بر عهده داشت، گفت: ما می دانیم که مجموعه ای از مناطق مغزی در سنین بالا زودتر تحلیل می روند، و در این مطالعه ی جدید نشان دادیم که این بخش های خاص در مغز در برابر دیابت، آلودگی مرتبط با ترافیک-به طور فزاینده ای بازیگر اصلی در زوال عقل - و الکل، نسبت به سایر عوامل خطر رایج برای زوال عقل، آسیب پذیرتر هستند.

او افزود: ما دریافتیم که چندین واریانت در ژنوم این شبکه مغزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این واریانت ها در مرگ‌های قلبی عروقی، اسکیزوفرنی، آلزایمر و بیماری‌های پارکینسون دخیل هستند، و همچنین در منطقه ای از ژنوم هستند که دو آنتی‌ژن یک گروه خونی کمتر شناخته شده، به نام سیستم آنتی ژنی  XGرا کد می کند، که یک یافته کاملا جدید و غیرمنتظره بود.

پروفسور لوید الیوت، یکی از نویسندگان این مقاله از دانشگاه سیمون فریزر در کانادا، گفت: «در واقع، دو مورد از هفت یافته ی ژنتیکی ما در این منطقه ی خاص که حاوی ژن‌های گروه خونی XG هستند، قرار دارند و آن ناحیه بسیار غیر معمول است، زیرا در هر دو کروموزوم جنسی X و Y مشترک است. این واقعاً بسیار جالب است زیرا ما چیز زیادی در مورد این بخش‌های ژنوم نمی‌دانیم. کار ما نشان می دهد که کاوش بیشتر بر روی این بخش ناشناخته ی ژنتیکی، فوایدی دارد.

همانطور که پروفسور اندرسون وینکلر، یکی از نویسندگان این مقاله از مؤسسه ملی بهداشت و دانشگاه Texas Rio Grande Valley  در ایالات متحده، اشاره می کندچیزی که این مطالعه را خاص می کند این است که ما سهم منحصر به فرد هر یک از عوامل خطر قابل اصلاح را با نگاه به همه آنها با هم بررسی کردیم تا انحطاط حاصل از این نقطه ی ضعیف خاص مغز را ارزیابی کنیم.با این نوع رویکرد جامع و کل نگر پس از در نظر گرفتن اثرات سن و جنسیت، این سه مورد یعنی دیابت، آلودگی هوا، و الکل به عنوان مضرترین آنها ظاهر شدند.

این تحقیق برخی از حیاتی ترین عوامل خطر زوال عقل را روشن کرد و اطلاعات جدیدی را ارائه داد که می تواند به پیشگیری و استراتژی های آینده برای مداخله ی هدفمند کمک کند.

منبع:

https://www.sciencedaily.com/releases/2024/03/240327124703.htm