تغذیه و دیابت
اولینو مهمترین هدف برنامه ریزی غذایی افراد دیابتی حفظ ثبات نسبی قند خون در محدوده طبیعی است. جهت تحقق این امر، باید بین غذای مصرفی با انسولین (تزریقی یا طبیعی) و فعالیت بدنی یا ورزش تعادل برقرار کنید.
از این رو شما به یک برنامه ریزی نیاز دارید. چنین برنامه ای بر اساس احتیاجات تغذیه ای و روش زندگی شما خواهد بود و به شما می گوید چه بخورید ، چه مقدار و کی بخورید؟
اگر انسولین تزریق می کنید، مقدار انسولین مورد نیاز، باید مطابق با مقدار غذای دریافتی شما باشد. مقدار و نوع انسولین مورد نیاز، باید به وسیله دریافت منظم و ثابت غذا و پیگیری قند خون تعیین شود.
اگر مبتلا به دیابت نوع دو هستید ، توجه به مقدار و نوع غذای مصرفی به شما کمک خواهد کرد که قند خون خود را در حد طبیعی حفظ کنید. اگر چاق هستید رسیدن به وزن مناسب بسیار مهم است. چون معمولاً با کاهش 5 تا 10 کیلوگرم وزن، قند خون به حد طبیعی باز می گردد.
دومینهدف برنامه ریزی غذایی بازگشت میزان چربی به مقادیر طبیعی است. دو نوع چربی خون که به طور معمول مورد آزمایش قرار می گیرند، کلسترول و تری گلیسرید هستند. افزایش چربی های خون اغلب سبب ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی می شود.
هدف برنامه ریزی غذایی حفظ مقدار کلسترول خون کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر و تری گلیسرید کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر می باشد( برای کودکان و نوجوانان مقدار کلسترول زیر 170 میلی گرم توصیه شده است).
سومینهدف برنامه ریزی غذایی، تامین مقدار کافی انرژی برای حفظ وزن متناسب است. البته برای کودکان این مقدار انرژی باید طوری محاسبه شود که نیازهای رشد و تکامل آنها را نیز تامین کند.
چهارمینو مهمترین هدف برنامه ریزی غذایی تعیین غذای سالمی است که تامین کننده کلیه احتیاجات غذایی فرد می باشد.
از این رو براساس راهنمای رژیم غذایی انجمن غذای آمریکا در سال 1990 هر فرد بالای 2 سال باید:
1- غذاهای متنوع مصرف کند.
2- وزن مطلوب را حفظ کند.
3- رژیم کم چربی با چربیهای اشباع شده و کلسترول پایین انتخاب کند.
4- رژیم غذایی هر فرد باید انواع مختلف سبزیجات ، میوه جات و غلات را در برگیرد.
5- در مصرف قندها احتیاط را رعایت کند.
6- از افراط در مصرف نمک خودداری کند.
7- از مصرف الکل پرهیز کند.
این دستورات تغذیه ای بین افراد دیابتی و غیر دیابتی مشترک است پس برای همه، توجه به آنچه می خورند حائز اهمیت است.
مواد مغذی موجود در غذاها
غذا خوردن و نیاز ما به آن دلایل مختلفی دارد: تامین انرژی ، رشد، نگهداری و ترمیم بافتها، تنظیم فرآیندهای بدن و همچنین آنچه که نبایستی فراموش شود لذت از خوردن مواد غذایی است. در واقع غذا بخش عمده ای از زندگی اجتماعی ما را نیز تشکیل می دهد.
کلیه این احتیاجات توسط شش نوع ماده مغذی تشکیل دهنده غذاها تامین می شود:
· کربوهیدارت ها،
· پروتئین ها،
· چربی ها،
· ویتامین ها،
· مواد معدنی
· آب
سه ماده مغذی اول ( کربوهیدرات، پروتئین و چربی) مسئول تامین انرژی بدن هستند که با انرژی سنجیده شده و جهت استفاده ی صحیح بدن از آنها، احتیاج به انسولین است. سه ماده غذایی بعدی ( ویتامین ها، مواد معدنی و آب) برای کارکرد صحیح اعمال بدن لازمند، اما نقش انرژی زایی نداشته و هنگام مصرف در بدن نیازی به انسولین هم ندارند.
قندها یا کربوهیدرات ها
کربوهیدرات ها مناسبترین منبع یا سوخت تامین کننده انرژی بوده و از این رو در رژیم روزانه بسیار مهمند. به طور طبیعی سه نوع کربوهیدرات در مواد غذایی یافت می شود:
· قندهای ساده،
· نشاسته
· فیبر.
قندهای ساده در مواد طبیعی ( مثل میوه جات، سبزیجات و شیر) و یا به صورت تصفیه شده ( در نوشابه ها، مربا، ژله، عسل، شربت، آب نبات و دسرها) یافت می شوند. نشاسته در نان، غلات، خمیرها و سبزیجات نشاسته ای دیده می شود. در حالیکه فیبرها توسط بدن انسان قابل هضم نبوده و فقط ساختمان مواد غذایی را حفظ می کنند. اینگونه فیبرها در نان غلات کامل ، دانه های غلات، میوه ها ، سبزیجات و حبوبات از قبیل نخود، لوبیا و عدس وجود دارند.
سوال مهم این است که افراد دیابتی باید کدام نوع از این کربوهیدراتها را مصرف کنند؟اگر چه معمول است که قندهای ساده محدود شده و در عوض نشاسته تجویز شود، اما مطالعات اخیر نشان دهنده این امر است که کربوهیدراتهای موجود در مواد غذایی مختلف ، اثر متفاوتی روی قند خون دارند و این تفاوت تنها به این موضوع که یک غذا حاوی قند و دیگری حاوی نشاسته است، ارتباط ندارد.
عقیده شایع در گذشته این بود که کربوهیدراتهای ساده سبب افزایش بیشتر و سریع تر قند خون می شوند اما براساس تحقیقات اخیر ثابت شد، وقتی اغلب افراد خصوصاً به همراه سایر غذاها، قند مصرف می کنند قند خونشان بیشتر از وقتی که نشاسته مصرف می کنند، بالا نمی رود. از این رو منع مصرف قندهای ساده کم و بیش برداشته شده اما برای استفاده از اینگونه مواد غذایی باید اطلاع کامل از چگونگی مصرف صحیح آنها داشته باشید.
قند فقط می تواند با دیگر کربوهیدراتها جانشین شود ولی به هیچ وجه نباید بیش از مقدار پیشنهادی در برنامه روزانه مصرف گردد . از طرف دیگر باید اندازه هر سهم آن کوچک باشد. زیرا حجم کوچکی از این غذاها می تواند مقدار زیادی قند و حتی چربی در خون پنهان کند که منبع زیادی از انرژی خواهند بود.
سوال بعدی اینست که هر چند وقت یکبار می توانید این جایگزینی را انجام دهید؟
بهترین توصیه مصرف متعادل است. بهتر است جایگزینی نشاسته یا میوه به جای قندها ی ساده به طور محدود صورت گیرد. به طوری که تنها یک نوع دسر ساده ( شیرینی کوچک یا بستنی) در روز خورده شود. به خاطر داشته باشید که کربوهیدراتها در هر فرد ، اثر خاصی دارند.
بنابراین پیگیری قند خون می تواند واکنش بدن شما را نسبت به غذاهای مختلف روشن کرده و بدین ترتیب به کارشناس تغذیه در تدوین یک برنامه غذایی مناسب کمک کند.
پروتئین ها
برای تامین پروتئین ها، دو منبع در رژیم وجود دارد: منبع حیوانی و گیاهی . پروتئینهای حیوانی در مواردی چون گوشت قرمز ، ماهی، گوشت پرندگان، لبنیات ( از قبیل شیر و پنیر ) و تخم مرغ وجود دارند.
منابع پروتئین گیاهی عبارتند از : حبوبات( مانند لوبیا، نخود و عدس) سویا ، مغزها ( مثل گردو، بادام و فندق)، دانه های غلات و سبزیجات که مقدار کمتری پروتئین دارند. پروتئین ها حاوی اسیدهای آمینه هستند که واحدهای ساختمانی بافت های بدن را تشکیل می دهند. همچنین پروتئین ها می توانند به قند تبدیل شوند و لیکن باعث افزایش قند خون نمی شوند.
چربی ها
چربی ها برای عملکرد طبیعی بدن لازم بوده و منبع فشرده ای برای تامین انرژی هستند. واحد سازنده چربیها اسیدهای چرب اند که بر سه نوع اشباع شده، اشباع نشده با یک اتصال دو گانه یا اشباع نشده با بیش از یک اتصال دوگانه وجود دارند.
تمام غذاهای چرب از ترکیبی از این اسیدهای چرب ساخته شده اند. چربی ها از مواد غذایی چون گوشت ها، لبنیات، مارگارین، روغن ها، سس ها، دسرها و بسیاری از میان وعده ها و غذاهای آماده تامین می شوند. رژیمی که دارای مقدارزیاد اسیدچرب اشباع شده باشد،موجب افزایش کلسترول خون می شود که به نوبه خود عامل مهمی در بروز بیماریهای قلبی- عروقی می باشد. همچنین غذاهای چرب ارزش انرژی زایی بیشتری نیز دارد، از این رو کاهش آنها در رژیم غذایی پیشنهاد می شود.
چگونه بدن، کربوهیدراتها ، پروتئینها و چربیها را مصرف می کند؟
بیشتر کربوهیدراتها از سلولهای دیواره روده کوچک به شکل گلوکز ، جذب شده و به وسیله دستگاه گردش خون به سلولهای بدن می رسند. در سلولها، قند ممکن است به عنوان یک منبع انرژی مصرف شود یا در ارگانهایی چون کبد و عضلات به شکل گلیکوژن ذخیره شود. گلیکوژن می تواند در صورت لزوم دوباره به قند تبدیل شده و جهت تامین انرژی استفاده شود. همچنین کربوهیدراتهایی که به عنوان انرژی مصرف نشده و یا به صورت گلیکوژن ذخیره نمی شوند می توانند به چربی تبدیل شده و در سلولهای چربی ذخیره شوند تا در صورت لزوم مورد مصرف قرار گیرند. انسولین برای تنظیم کلیه این اعمال ضروری است.
پروتئین هایموجود در غذا در روده کوچک به واحدهای سازنده خود یعنی اسیدهای آمینه شکسته می شوند که توسط سلولهای روده جذب و به وسیله خون حمل می شوند. اسیدهای آمینه جهت ساخت و ساز پروتئینهای جدید و برای ترمیم یا رشد مورد نیاز هستند. همچنین به عنوان یک منبع بالقوه انرژی محسوب می شوند زیرا هنگامی که کربوهیدرات کافی در دسترس نباشد، کبد اسیدهای آمینه را به قند تبدیل می کند. در صورت افزایش اسیدهای آمینه در رژیم غذایی ، بدن آنرا به چربی تبدیل کرده و در بافت چربی ذخیره می کند.
برای اینکه اسیدهای آمینه بتوانند بعنوان منبع انرژی یا ذخیره چربی بکار روند، باید انسولین حضور داشته باشد. انسولین کمک می کند تا بدن از اسیدهای آمینه برای رشد و ترمیم بافتها استفاده کند. به همین جهت اگر کودکان دیابتی درست مراقبت نشوند، رشد کامل نخواهند داشت و در فرد بالغ دیابتی ، ترمیم بافتها به سرعت عادی صورت نمی گیرد.
چربی هابه شکل تری گلیسرید پس از این که در روده کوچک جذب شدند به بافت چربی برده شده و در آنجا ذخیره می شود تا هنگام نیاز جهت منبع انرژی استفاده شوند. انسولین ، ورود تری گلیسرید ها به سلولهای بافت چربی را تحریک می کند. از این رو هنگامی که به قدر کافی انسولین در بدن یافت نشود، میزان تری گلیسرید و کلسترول خون نیز افزایش می یابد. در حالیکه افزایش انسولین ، از خروج چربی ها از بافت چربی جلوگیری کرده و موجب چاقی شده و در کاهش وزن ایجاد مشکل می کند.
پس می بینیم که انسولین چه نقش مهمی دراستفاده از کربوهیدرات، پروتئین و چربی ها دارد. در واقع اصل مراقبت از دیابت، تنظیم انسولین به نحوی است که میزان قند و چربیهای خون در حد طبیعی حفظ شوند.
در صد انرژی حاصل از کربوهیدرات ، پروتئین ها و چربی ها چه مقدار است؟
ارزش انرژی زایی مواد مغذی ، به وسیله سوزاندن آنها و مقدار انرژی تولید شده محاسبه می گردد. یک گرم کربوهیدرات و یک گرم پروتئین هر کدام معادل 4 کالری انرژی دارند.در حالیکه یک گرم چربی دارای 9 کالری انرژی می باشد.
برای دیابتی ها مصرف 65%-50% انرژی حاصل از کربوهیدرات پیشنهاد می شود. انرژی حاصل از پروتئین حدود 20%-15% رژیم را تشکیل دهد. مقدار انرژی ایده ال حاصل از چربیها حدود 25%-20% است که البته در مورد اشخاص مختلف باید مورد بازبینی قرار گیرد.
چگونه یک برنامه غذایی صحیح تنظیم کنیم؟
برنامه ریزی برای همه به خصوص افراد دیابتی ضروری است و باید در این زمینه به خوبی فکر کرد. برای تسهیل این امر (انجمن دیابت آمریکا ) کلیه غذاها را به 6 گروه به نام فهرست جانشینی تقسیم کرده است که هر کدام بر اساس مقدار کربوهیدرات، پروتئین و چربی موجود در غذای مورد نظر طبقه بندی شده اند.
این 6 گروه عبارتند از:
1- نشاسته/ نان،
2- گوشت یا جانشین های گوشت
3- سبزیجات
4- میوه جات
5- شیر
6- چربی
در هر یک از گروه ها اندازه هر سهم به گونه ای است که تقریبا مقدار مساوی کربوهیدرات ، پروتئین، چربی و در نتیجه انرژی را دارا می باشند در نتیجه می توان هر یک را با دیگری جانشین کرد فقط نکته اصلی توجه به اندازه سهم توصیه شده می باشد.
برای مثال:
1برش نان= سه چهارم فنجان غلات= 1 سیب زمینی کوچک
1 سیب= نصف موز= یک و یک چهارم فنجان توت فرنگی
طرز استفاده صحیح از فهرست جانشینی
غذاها در فهرست جانشینی، در قالب اندازه سهم(serving size)آورده شده اند. برای یک برنامه ریزی صحیح مهم است که مقادیر تعیین شده به طور صحیح انتخاب شوند. بهتر است در ابتدای کار، مواد غذایی مورد مصرف را وزن کنید تا مقادیر صحیح را به دقت شناسایی نمایید. در این صورت شما با یک نگاه مقدار مصرف خود را تشخیص خواهید داد . همچنین بهتر است سالی یک یا دو بار مجدداً سهم های مصرفی وزن شوند تا از درست بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
مقیاسهای اندازه گیری بیشتر قاشق غذاخوری یا فنجان است، اگر چه برای گوشت وزن به گرم سنجیده می شود اما 30 گرم گوشت پخته شده بدون استخوان و بدون چربی هم معادل یک سهم است بدین ترتیب 90 گرم گوشت معادل یک تکه گوشت به اندازه کف دست به ضخامت 25/1 سانتی متر است. شما به کمک این طبقه بندی به راحتی منابع تامین فیبر را هم تعیین می کنید، به طوری که اگر در یک سهم ماده غذایی مورد نظر 3 گرم یا بیش از 3 گرم فیبر وجود داشته باشد، غذای مورد نظرتان غنی از فیبر است.
شاخص دیگری که با این روش تعیین می گردد آن دسته از مواد غذایی هستند که بیش از 400 میلی گرم سدیم داشته باشند در نتیجه به آسانی می توانید مواد مغذی غنی از سدیم را تشخیص دهید.
آشنایی با گروه های جانشین
گروه اول: نشاسته یا نان
این گروه را در صدر لیست قرار داده ایم، زیرا بالاترین مقادیر کربوهیدراتها و فیبر را در خود گنجانیده و از این رو مهمترین بخش یک برنامه غذایی را تشکیل می دهند. هر یک از مواد غذایی موجود در این طبقه حاوی حدود 15 گرم کربوهیدرات، 3 گرم پروتئین ، مقدار ناچیزی چربی و 80 کالری انرژی هستند. همچنین مواد غذایی تهیه شده از دانه کامل غلات حاوی 2 گرم فیبر در هر سهم می باشند.
آن دسته از مواد غذایی که دارای مقدار بیشتر فیبر باشند با علامتی بعد از نام آن مشخص می شوند. اعضای این گروه عبارتند از: غلات، دانه ها، خمیرها( ماکارونی)، لوبیا و نخودهای خشک ، سبزیحات نشاسته ای، نان، بیسکویت و بعضی مواد نشاسته ای است که با چربی تهیه شده اند. قانون کلی اینست که یک سهم از مواد غذایی این گروه معادل نصف لیوان غلات یا دانه ها یا ماکارونی و یا 30 گرم نان می باشد.
گروه دوم: گوشت و جانشینهای گوشت
در یک برنامه غذایی، این گروه از لحاظ شایستگی در درجه دوم قرار دارد. گروه گوشت با توجه به مقدار چربی موجود در این گروه، به 3 زیر گروه تقسیم می شوند. 30گرم گوشت کم چرب حاوی 7 گرم پروتئین ،3 گرم چربی و 55 کالری انرژی است. در حالیکه 30 گرم گوشت با چربی متوسط دارای 7 گرم پروتئین ، 5 گرم چربی و 75 کالری انرژی بوده و 30 گرم گوشت پر چرب حاوی 7 گرم پروتئین 8 گرم چربی و 100 کالری انرژی است.
اعداد فوق برای گوشت های طبخ شده بدون استخوان و بدون چربی، فاقد چربی اضافی یا آرد می باشد. به شما پیشنهاد می کنیم که بیشتر از گوشت های کم چرب یا با چربی متوسط مانند گوشت پرندگان و ماهی مصرف کنید.
گروه سوم : سبزیجات
هر واحد سبزیجات تامین کننده 5 گرم کربوهیدرات ، 2 گرم پروتئین و 25 کالری انرژی هستند. سبزیجات حاوی 2 تا 3 گرم فیبر در هر واحد می باشند. اندازه هر واحد ، نصف لیوان سبزیجات پخته شده یا آب سبزیجات و یا یک لیوان سبزیجات خام است.
باید توجه داشت که سبزیجات نشاسته ای ( ذرت، نخود سبز و سیب زمینی ) در گروه نان/ نشاسته قرار می گیرند.
گروه چهارم: میوه جات
هر واحد میوه یا آب میوه معادل 15 گرم کربوهیدرات و 60 کالری انرژی در هر وعده غذایی است . این مقدار میوه جات خام، یخ زده یا خشک شده به طور متوسط تامین کننده 2 گرم فیبر نیزهستند. در حالیکه آب میوه ها مقدار بسیار کمی فیبر دارند. اندازه سهم میوه ها بسیار متفاوت است، زیرا مقدار آب آنها با یکدیگر فرق دارد. اندازه سهم هر واحد معمولاً معادل یک میوه تازه کوچک، نصف لیوان کمپوت یا آب میوه یا یک چهارم لیوان میوه ی خشک است.
گروه پنجم: شیر
هر واحد شیر تامین کننده 12 گرم کربوهیدرات و 8 گرم پروتئین است. مقدار چربی شیر بسته به در صد چربی کره و مقدار کالری آن، بسته به نوع شیری است که انتخاب می کنید. برای مصرف، شیر بدون چربی یا کم چرب پیشنهاد می گردد که مقدار ناچیزی چربی داشته و 90 کالری انرژی را تامین می کند.
گروه ششم: چربی
اندازه سهم هر جانشین چربی بسیار متغیر بوده و معمولا ً حجم کمی را تشکیل می دهد که دارای 5 گرم چربی و 45 کالری انرژی باشد.
غذاهای آزاد:
اینگونه مواد غذایی در هر واحد حاوی کمتر از 20 کالری انرژی هستند. غذاهای آزاد خاصی که بعد از نامشان ، اندازه سهم تعیین شده است، باید به 2 یا 3 جانشین روزانه و یا یک جانشین در هر وعده یا میان وعده، محدود شوند. به طوری که در مجموع روزانه 50 تا 60 کالری انرژی را تامین کند. البته شما می توانید هر مقدار که بخواهید از موادی که در لیست دارای سهم مشخص شده ای نیستند، استفاده کنید.
غذاهای ترکیبی:
این گروه فقط به یک گروه از لیست جانشینی تعلق نداشته، بلکه ترکیبی از جانشینهای مختلف هستند. این فهرست به شما در زمینه تطبیق برخی غذاهای ترکیبی رایج، با برنامه غذایی شما کمک می کند . در این مواقع باید ترکیب جداول گروههای مختلف را در نظر داشت.
غذاهایی که در بعضی مواقع مصرف می شوند:
در صورتی که قند خون در سطح خوبی حفظ شده باشد، می توانید برخی ازمواد غذایی را با وجود شکر یا چربی آنها گهگاه مصرف کنید. البته از آنجایی که این گونه مواد کربوهیدرات و چربی زیادی دارند، اندازه هر سهم آنها ناچیز است. به هر حال استفاده هر چه کمتر از آنها برای سلامتی مفیدتر است.
جدول زیر ارزش غذایی هر گروه را به طور خلاصه ذکر می کند:
(ارزش تغذیه ای جانشین ها)
|
برنامه غذایی شخصی
کاربرد فهرست جانشینی علاوه بر ایجاد انعطاف پذیری در برنامه غذای سبب تنظیم بهتر دیابت می گردد. باید توجه داشت که هر ماده غذایی در هر گروه جانشینی ، روی قند خون همه افراد اثر یکسانی نخواهد داشت. پیگیری قند خون به شما اجازه می دهد تا اثر این مواد غذایی را بهتر بشناسید. باید بدانید که حداکثر اثر غذا بر قند خون، حدود 5/1 ساعت پس از صرف غذا ظاهر شده و بازگشت به حالت اولیه 4 تا 5 ساعت بعد از آن می باشد.
برنامه ریزی غذایی شما به چند عامل بستگی دارد:
1- احتیاجات غذایی و کالری
2- شیوه زندگی: احساس شما می تواند جهت ثبات قدم مفید باشد. اگر شما نخواهید و یا نتوانید از یک برنامه غذایی پیروی کنید، آن برنامه کاملاً بی ارزش می شود.
3- نوع درمان دیابت
انسولین: مقدار و زمان مصرف مواد غذایی را باید با زمان اثر پیش بینی شده ی انسولین تنظیم کرد. در افرادی که دیابت ندارند، پس از صرف غذا ، مقدار انسولین مورد نیاز جهت تنظیم قند خون توسط لوزالمعده آزاد می شود. ولی متاسفانه این دقت در مورد انسولین تزریقی میسر نیست. از این رو مهم است که تزریقات انسولین در ساعات خاصی از شبانه روز انجام گرفته، در نتیجه مقدار و ساعت وعده ها یا مصارف بین وعده ها نیز باید از قبل برنامه ریزی شده باشند.
قرص های پایین آورنده قند خون: بعضی افراد برای تنظیم بهتر قند خون از قرصهای پایین آورنده قند خون استفاده می کنند از این رو در اینگونه موارد مصرف غذا باید با زمان اثر این قرصها، هماهنگ گردد.
رژیم غذایی:اگر برای تنظیم قند خون، فقط به رژیم غذایی متکی هستید، زمان مصرف غذا دیگر اهمیتی ندارد. اما مقدار مصرف را باید رعایت کنید. سه وعده اصلی و چند میان وعده به شما در اعمال این تنظیم کمک می کند.
4- سطح فعالیت فیزیکی( فعالیت روزانه و فعالیت های ورزشی): فعالیت فیزیکی عامل مهمی در تعیین احتیاجات انرژی شماست. در صورتیکه نیاز به تزریق انسولین دارید، بدانید که فعالیت فیزیکی سبب استفاده موثرتر بدن از انسولین و در نتیجه کاهش سطوح قند خون می شود.
بنابراین قبل یا پس از انجام ورزش باید با توجه به سطح قند خون ، مقداری غذا صرف شود. زمان ورزش روزانه باید در یک برنامه ریزی غذایی صحیح ، محاسبه شود. در صورتی که تنظیم قند خون شما فقط وابسته به رژیم غذایی است، تحت تاثیر فعالیت فیزیکی سلولهای شما نسبت به انسولین حساس تر شده، در نتیجه به تنظیم قند خون کمک خواهد کرد.
روی هم رفته آنچه اهمیت دارد این است که شما رژیم غذایی خود را بپذیرید و باور داشته باشید که با آن خوب زندگی خواهید کرد. تنها در این صورت است که می توانید واحد انسولین خود را با توجه سطوح قند خونتان قبل و پس از یک وعده غذایی تنظیم کنید.
مثالهای زیر دو نوع برنامه غذایی مفید است:
رژیم 1500 کالری
|
وعده های غذایی |
جهت تامین 190 گرم کربوهیدرات(25%)، 75 گرم پروتئین(20%) و 45 گرم چربی (28%) |
|
|
نوع غذا |
مقدار مصرف |
|
|
صبحانه |
نان/ نشاسته |
1 کف دست نان سنگک، نصف فنجان |
|
برشتوک |
|
|
|
میوه |
نصف گریب فروت |
|
|
شیر |
نصف لیوان شیر بدون چربی |
|
|
چربی |
1قاشق چایخوری کره گیاهی |
|
|
ناهار |
نان/ نشاسته |
2 کف دست نان سنگک |
|
گوشت |
60 گرم ماهی (بخار پز) |
|
|
سبزیجات |
1 لیوان سبزیجات خام |
|
|
میوه |
1 سیب |
|
|
شیر |
1 لیوان ماست بدون چربی |
|
|
چربی |
1قاشق چایخوری کره گیاهی |
|
|
عصرانه |
میوه |
15 حبه انگور |
|
شام |
نان/ نشاسته |
1 سیب زمینی پخته متوسط |
|
گوشت |
90 گرم گوشت گوساله کم چرب |
|
|
سبزیجات |
نصف لیوان نخود سبز پخته |
|
|
سالد بدون سس مایونز |
|
|
|
میوه |
2 عدد نارنگی |
|
|
چربی مارگارین |
1قاشق چایخوری کره گیاهی |
|
|
میان وعده خواب |
نان/ نشاسته |
3 عدد بیسکویت |
|
شیر |
نصف لیوان شیر بدون چربی |
|
|
چربی |
داخل بیسکویت ها وجود دارد |
|
رژیم 2100 کالری
|
وعده غذایی |
جهت تامین 280 گرم کربوهیدرات(54%)، 90 گرم پروتئین(18%) و 65 گرم چربی (28%) |
|
|
نوع غذا |
مقدار مصرف |
|
|
صبحانه |
نان/ نشاسته |
1 کف دست نان سنگک، نصف فنجان |
|
میوه |
1عدد پرتقال |
|
|
شیر |
نصف لیوان شیر کم چربی |
|
|
چربی |
1قاشق چایخوری مربا خوری کره گیاهی ماگارین |
|
|
میوه |
1 عدد سیب |
|
|
ناهار |
نان/ نشاسته |
1 لیوان سوپ ورمیشل و 2 کف دست نان بربری |
|
گوشت |
60 گرم گوشت گوساله کم چرب |
|
|
سبزیجات |
1 لیوان سالاد |
|
|
میوه |
12 عدد گیلاس |
|
|
شیر |
1 لیوان ماست بدون چربی |
|
|
چربی |
1قاشق چایخوری مایونز |
|
|
عصرانه |
نان/ نشاسته |
3عدد بیسکویت کوچک |
|
شام |
گوشت |
90 گرم ماهی آب پز |
|
سبزیجات |
نصف لیوان سبزیجات پخته ، 1 لیوان سبزیجات خام |
|
|
میوه |
یک و یک چهارم فنجان توت فرنگی |
|
|
چربی |
1قاشق چایخوری کره گیاهی (مارگارین) |
|
|
نان/ نشاسته |
3 عدد بیسکویت کوچک |
|
|
چربی مارگارین |
1قاشق چایخوری کره گیاهی |
|
|
میان وعده خواب |
میوه |
1 عدد سیب |
|
چربی |
داخل بیسکویت ها وجود دارد |
|
تعیین احتیاجات انرژی فرد
تعیین صحیح مقدار انرژی دریافتی در تنظیم برنامه غذایی روزانه بسیار مهم است تا به این وسیله به وزن مناسب خود دست یافته و آنرا حفظ کنید. کودکان جهت رشد و نمو طبیعی به انرژی کافی نیاز دارند. کارشناسان تغذیه روشهای خاصی را جهت تعیین مقدار انرژی مورد نیاز افراد به کار می گیرند که براساس آن، برنامه غذایی خاصی تدوین می شود. این برنامه غذایی باید توسط کارشناس تغذیه پیگیری شود. به همین منظور در طی این مدت الگوی وزن فرد بزرگسال یا الگوی رشد کودک برای تغییرات انرژی مورد نیاز پیگیری می شود. برای تعیین مقدار انرژی مورد نیاز هر فرد باید قبل از هر چیز وزن ایده آل او را بدانیم. این راهنمایی های کلی می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
زنان:برای قد 150 سانتی متر، وزن ایده ال تقریباً 50 کیلوگرم است و به ازای هر 5/2 سانتی متری که به قد اضافه می شود 5/2 کیلوگرم به وزن اضافه می شود.
مردان:برای قد 150 سانتی متر، وزن ایده ال تقریباً 50 کیلوگرم بوده و به ازای هر 5/2 سانتی متر که به قد اضافه می شود 3 کیلوگرم به وزن اضافه می شود.
استخوان بندی: از آنجایی که استخوان بندی هر فرد تعیین کننده اصلی شکل بدن او است، باید این عامل را در تعیین وزن مناسب در نظر گرفت.
برای طبقه بندی فرد به عنوان ریز، درشت یا متوسط قامت، از انداره گیری عرض آرنج استفاده می کنند اگر چه گاه دیدن فرد به تنهایی برای طبقه بندی آن در یکی از گروههای نامبرده کافی است. اگر ریز قامت هستید از وزن تعیین شده بر اساس قد 10% کم کرده و در صورتیکه درشت قامت محسوب می شوید به این وزن 10% اضافه کنید. نیاز روزانه شما به انرژی زمانی قابل تخمین است که وزن ایده ال شما محاسبه شده باشد.
· انرژیلازم برای مردان نسبتاً فعال و زنان پر فعالیت به ازاء هر کیلو گرم وزن 33 کالری پیشنهاد می گردد. در صورتی که فعالیت فیزیکی افزایش یابد مقدار انرژی مورد نیاز نیز بالا می رود. وزن بدن باید مرتباً پیگیری شود تا از دریافت انرژی کافی اطمینان حاصل کنید.
· برای زنان نسبتاً فعال، مردان کم فعالیت و افراد بیش از 55 سال، به ازاء هر کیلوگرم وزن ایده ال، 30 کالری پیشنهاد می گردد.
· برای افراد فوق العاده چاق و غیر فعال به ازاء هر کیلوگرم وزن ایده ال ، 22 کالری پیشنهاد می گردد.
در صورتی که نیاز به کاهش وزن دارید، باید مقدار انرژی دریافتی شما کمتر از مقدار مصرفی آن در روز باشد. از آنجاییکه در هر نیم کیلوگرم چربی معادل 3500 کالری انرژی ذخیره شده است، برای از دست دادن آن یا باید فعالیت بیشتری انجام دهید یا انرژی کمتری دریافت کنید و یا ترکیبی از این دو روش را بکار گیرید. پس برای کاهش نیم کیلو گرم وزن در طول یک هفته، باید هر روز 500 کالری کمتر از مقدار مورد نیاز خود انرژی مصرف کنید تا در طول 7 روز، روی هم رفته 3500 کالری موجود در نیم کیلوگرم چربی را به مصرف برسانید. به این ترتیب برای کم کردن یک کیلوگرم وزن در طول یک هفته ، باید روزانه 1000 کالری کمتر از میزان احتیاج مصرف کرد.
برای افزایش وزن، کافیست از این روش در جهت عکس استفاده کنید، البته با توجه به این موضوع که در این میان از میزان فعالیت فیزیکی خود کم نکنید، زیرا در غیر اینصورت وزن اضافه شده به سمت بافت چربی رفته و در عضله سازی بکار گرفته نمی شوند.
در هر حال بهترین روش لاغری، کم کردن دریافت انرژی روزانه و افزایش فعالیت های فیزیکی است. از این رو بهتر است یکسری عادات روزمره خود را عوض کنید. مثلاً به جای استفاده از آسانسور از پله ها بالا بروید و یا برای خرید به جای اتومبیل از دوچرخه استفاده نموده یا پیاده روی کنید. در هر حال رژیم های کمتر از 1200 کالری برای زنان و 1500 کالری برای مردان توصیه نمی شود زیرا این رژیم ها موجب بروز اختلالاتی در تامین نیازهای تغذیه ای شده و اجرای آنها نیز مشکل است.
انرژی مورد نیاز کودکان
انرژی مورد نیاز کودکان و نوجوانان وابسته به عواملی چون سن، قد و میزان فعالیت فیزیکی آنها است. به همین دلیل مهم است که هر 3 تا 6 ماه تغییرات قد و وزن آنها بر روی نمودار رشد ثبت شده و در صورتی که افزایش قد یا وزن آنها کمترازمیزان طبیعی باشد، دلیل آن تعیین گردد. در بعضی موارد این امرمی تواند به علت نرسیدن مقدار کافی انرژی به کودک و یا مراقبت ناکافی از دیابت او باشد.
به طورکلی انرژی روزانه مورد نیاز کودکان درسنین مختلف را می توان به این ترتیب جمع بندی کرد. البته در صورتی که آنها فعالتر یا قد بلندتر از همسالان خود باشند،این ارقام قابل افزایش است.
*کودکان زیر 12 سال
1000کالری به اضافه 100کالری برای هر سال به عنوان مثال : در 10سالگی این احتیاج 2000کالری در روز
می باشد. 2000=(100×10)+1000
*پسران 12تا 15سال
1000کالری به اضافه 200کالری از 12تا 15سال به عنوان مثال یک پسر 13ساله نیاز به 1400کالری در روز دارد . 1400=(200×2)+1000
*دختران 12تا 15سال
انرژی مورد نیازشان بستگی به میزان فعالیت فیزیکی آنها به طور معمول در اواخر نوجوانی نیاز به انرژی کاهش یافته در نتیجه برای پیشگیری از افزایش وزن، تنظیم یک برنامه غذایی مناسب در این زمان مهم است.
*پسران جوان 15تا 20سال
در صورتی که میزان فعالیت فیزیکی متوسط باشد به ازاء هر کیلو گرم وزن به 36کالری در روز احتیاج دارند.اگر فعالیت آنها شدید باشد این رقم به 40 تا 50کالری در روز به ازاء هر کیلو گرم افزایش یافته و برای جوانان تقریبا غیر فعال تا 30کالری در روز به ازاء هر کیلو گرم کاهش می یابد.
*دختران جوان 15تا20ساله
در صورتی که میزان فعالیت فیزیکی متوسط باشد به ازای هر کیلو گرم وزن 28 تا 32کالری در روز پیشنهاد میشود.
دیگر عواملی که رژیم غذایی را تحت تاثیر قرار می دهند
ما در مورد اساس برنامه ریزی غذایی افراد دیابتی صحبت کردیم ولی چند نکته کلی دیگر نیزوجود دارد :
· افزایش مصرف فیبر
· کاهش مصرف چربیها تا حد امکان به خصوص چربیهای اشباع و کلسترول
· مصرف محدود نمک در رژیم روزانه
· عدم مصرف الکل
فیبر
فیبرها بخشی از مواد غذایی گیاهی را تشکیل می دهند که دستگاه گوارش ما قادر به شکستن و هضم آنها نیست. این نوع مواد غذایی را می توان به دو دسته محلول و غیر محلول طبقه بندی کرد که هر یک دارای اثرات مفید متفاوتی هستند.
فیبرهای نامحلول دارای خاصیت افزاینده ی حجم غذا و مسهل هستند و معده شما پس از مصرف این مواد احساس پری بیشتری خواهد کرد. مهم ترین منابع این فیبرها گیاهان و مواد سلولزی هستند.
فیبرهای محلول با تشکیل نوعی ژل در دستگاه گوارش می توانند کلسترول خون را پایین بیاورند، به خصوص اگر همراه با رژیم کم چرب مصرف نشوند. بعضی گزارشات حاکی از نقش کاهش دهنده این فیبرها در جذب مواد غذایی است. از این رو باعث کاهش میزان قند خون می شوند. مهمترین منابع فیبرهای محلول غلات، سبوس ، جو دوسر، حبوبات( انواع لوبیاها و نخودها)، جو، بعضی میوه ها و سبزیجات( به خصوص آنهایی که با پوست و دانه قابل خوردن هستند مانند سیب، توت و خیار ) می باشند. گرچه نقش فیبرها در تنظیم غلظت قند و کلسترول خون توسط تمام محققان تایید نشده ، ولی در مجموع از نظر تغذیه ای بهتر است که میزان مصرف فیبر در رژیم روزانه افزایش یابد.
غذاهای غنی از فیبر معمولا منبع خوبی برای ویتامین ها و مواد معدنی محسوب شده و دارای کیفیت غذایی خوبی هستند. مقادیر پیشنهادی مصرف فیبرها 20 تا 25 گرم در روز می باشد.
در جدول زیر مقادیر متوسط فیبر موجود در هر واحد خلاصه شده است:
مقادیر متوسط فیبر موجود در هر واحد
|
نوع غذا |
مقدار مصرف |
مقدار فیبر به گرم
|
|
غذاهای نشاسته ای- نان گندم کامل ، غلات کامل یا بیسکویت ها |
1 برش یا 30 گرم |
2 |
|
غلات ( خشک یا پخته) |
متغیر |
3 |
|
سبوس |
2/1 -3/1 لیوان |
8 |
|
سبزیجات نشاسته ای (سیب زمینی، برنج قهوه ای، نخود سبز) |
نصف لیوان |
3 |
|
حبوبات ( لوبیا، عدس، نخودها) |
3/1 لیوان |
5-4 |
|
دانه ها(بلغور) |
نصف لیوان |
2 |
|
میوه جات تازه، منجمد یا کنسروی |
نصف لیوان |
2 |
|
میوه تازه |
1 عدد کوچک |
2 |
|
سبزیجات |
4/3- نصف لیوان |
2 |
|
سبزیجات پخته، کنسروی یا منجمد |
4/3- نصف لیوان |
2 |
|
سبزیجات خام |
2-1 فنجان |
3 |
جهت افزایش مصرف انواع فیبرها در برنامه غذایی
· ترجیحاً غلات کامل مانند سبوس پرک شده و جو دوسر را با سایر غلات پرفیبر مصرف کنید.
· نان های کامل و تیره مصرف کنید.
· به جای آب میوه از خود میوه استفاده کرده و با پوست آنها را بخورید.
· سیب زمینی تنوری را جانشین پوره کنید.
· در سوپ از نخود و لوبیای خشک استفاده کنید.
· به جای میان وعده های چرب از میوه، سبزیجات، ذرت بو داده و غلات استفاده کنید.
· همزمان با افزایش دریافت فیبر آب زیادی بنوشید. در غیر اینصورت به جای خاصیت مسهل موجب یبوست
می شود.
· مصرف فیبررا بتدریج در رژیم غذایی خود افزایش دهید، در غیر اینصورت ممکن است سبب افزایش گازهای معده می شود.
· غذاهای فیبردار را در مقدار قابل قبول مصرف کنید.
چربیها
مهمترین علت مرگ در افراد عادی و دیابتی بیماری های عروق کرونر قلب است. از عوامل متعددی که در بروز این بیماری نقش دارند سه عامل اصلی قابل پیشگیری عبارتند از خطر ناشی از کشیدن سیگار ، فشار خون بالا و مقدار بالای کلسترول در خون. آنچه می خورید خصوصاً نوع و مقدار چربی مصرفی در رژیم غذایی بر سطح کلسترول خون شما اثر می گذارد. برای اثبات این امر کافی است تعداد بیماران قلبی – عروقی را در کشورهایی که بخش مهمی از کالری روزانه آنها به وسیله غذاهای پر چرب تامین می شود با کشورهایی که این درصد پایین تر است، مقایسه کنید.
واحدهای سازنده چربیها سه نوع اسید چرب اشباع شده یا اشباع نشده با یک و یا بیش از یک اتصال دو گانه
می باشند. هر نوع ماده غذایی چرب حاوی ترکیبات متغییری از این سه نوع اسید چرب است. توصیه می شود تنها 20 تا 25 در صد انرژی روزانه به صورت چربی و 10% آن از اسیدهای چرب اشباع شده باشد.
کلسترول نوعی شبه چربی است که تنها در مواد غذایی حیوانی یافت شده و بدن ما نیز به نوبه خود سازنده آن است. میزان مصرف کلسترول باید کمتر از 300 میلی گرم در روز باشد. بدن شما برای ساختن هورمونهای استروئیدی، نمک ها و اسیدهای صفراوی و شرکت در ساختمان غشای سلولی نیاز به کلسترول دارد. اثر کلسترول غذا بر سطح کلسترول خون از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
دراینجا ازبعضی اصطلاحات که هنگام صحبت از چربی مطرح می شود توضیح مختصری می دهیم:
اسیدهای چرب اشباع شدهبه طور رایج در مواد غذایی حیوانی مانند گوشت و مواد لبنی وجود دارند. البته بعضی مواد گیاهی نیز مانند روغن نارگیل حاوی این نوع چربی هستند واین گونه مواد در غذاهای آماده، که به طور روزمره مصرف می شوند، مانند خامه و سس های چرب سالاد و غیره استفاده می شوند. این چربیها معمولاً در دمای اتاق جامد بوده و موجب افزایش کلسترول خون می شوند.
اسیدهای چرب اشباع نشده با چند پیوند دوگانهدر روغنهای آفتابگردان ، ذرت و دانه های سویا وجود دارند. این نوع چربی در دمای اتاق مایع بوده و کاهش دهنده میزان کلسترول خون هستند.
اسیدهای چرب اشباع نشده با یک پیوند دوگانهدر روغن زیتون، کانولا (تخم پنبه) ،زیتون، روغن بادام زمینی، بادام زمینی و اکثر مغزها و دانه ها موجود هستند. این نوع چربی ، باعث کاهش کلسترول خون
می شود، در حالیکه اثری بر روی کاهش کلسترول خوب یعنی HDLندارند.
اسیدهای چرب امگا- 3 یا روغن ماهی در ماهیها بخصوص ماهیهای آب سرد و ماهی های چرب مانند قزل آلا، ماهی کیلکا، ماهی کاد، تن، ماهی حلوا و شوریده یافت می شوند. روغن ماهی اصولاً میزان تری گلیسرید خون را پایین آورده و از لخته شدن خون نیز جلوگیری می کند. از این رو در کشورهایی که مصرف ماهی زیاد بوده و استفاده از چربیهای اشباع شده محدود است، بیماریهای قلبی- عروقی شیوع چندانی ندارد. به هر حال استفاده از مکمل روغن ماهی توصیه نمی شود. به جای آن بهتر است در برنامه غذای هفتگی بیشتر از 2 وعده ماهی گنجانیده شود. ثابت شده که مکمل روغن ماهی ، تنظیم قند خون را در بیماران دیابتی مشکلتر می سازد.
هیدروژناسیون واکنشی شیمیایی است که موجب اتصال هیدروژن به چربیهای اشباع نشده ، می گردد و از این رو موجب جامد شدن چربیهای مایع( اشباع نشده) می شود. هیدروژناسیون عمر مواد غذایی را طولانی کرده ولی از سوی دیگر مقدار اسیدهای چرب اشباع شده را نیزافزایش می دهد. ازاین رو استفاده از روغنهای مایع گیاهی توصیه می شود.
کلسترولنوعی ماده شبه چربی است که درفرآورده های حیوانی مانند زرده تخم مرغ، جگر،گوشت قرمز، گوشت پرندگان و لبنیات موجود است. میزان کلسترول خون تصویری خوبی از کل چربی موجود در بدن، انواع آن و مقدار کلسترولی که در بدن ساخته می شود را ارائه می دهد.
لیپوپروتئین ها:از آنجایی که چربیها در خون غیر محلول هستند،جهت حرکت در خون ، نیاز به حامل دارند. لیپو به معنی چربی و پروتئین نیز حامل است. لیپوپروتئین ها به سه گروه تقسیم می شوند:
· LDL ، حمل کننده اصلی کلسترول در بدن است. در صورتی که مقدار LDLکلسترول در خون بیش از حد زیاد شود این کلسترول با مواد دیگری ترکیب شده و موجب انسداد رگهای خونی می شود. بالا بودن LDLخون، مسبب افزایش خطرابتلا به بیماریهای قلبی است.
· HDL ، حامل کلسترول از سرخرگها به سمت کبد است. بالا بودن میزان HDLکلسترول خون که به عنوان ( کلسترول خوب) نامیده می شود خطر بیماریهای قلبی را کاهش می دهد.
یکی از راههای افزایش HDLورزش است. افرادی که به طور منظم ورزش می کنند سطوح بالاتری از HDLرا دارند.
· VLDL، مهمترین حامل تری گلیسریدها به سمت سلولهای بافت چربی جهت ذخیره سازی است.
راههای کاهش میزان چربی در برنامه غذایی
در جدول زیر مقدار گرم چربی معادل 30% کل کالری در رژیم غذایی ، منظور شده است. دانستن اینکه کل گرم چربی موجود در رژیم غذایی شما، چقدر باید باشد، به انتخاب بهتر مواد غذایی کمک می کند. برخی برچسب های غذایی، مقدار چربی موجود در هر واحد آن را به شما نشان می دهد .بدین ترتیب می توانید تعادل رژیم غذایی خودرا حفظ نمایید.
|
مقدار گرم چربی لازم |
مقدار کل کالری |
|
40 |
1200 |
|
50 |
1500 |
|
60 |
1800 |
|
67 |
2000 |
|
83 |
2500 |
|
100 |
3000 |
برای کاهش میزان کل چربی پیروی از راههای زیر پیشنهاد می شود:
· میزان گوشت مصرفی خود ار محدود کنید، به عبارتی سعی کنید روزانه بیش از 6 جانشین گوشت یا 180 گرم گوشت مصرف نکنید.
· از گوشتهای کم چرب مانند ماهی، پرندگان( بدون پوست) و گوشت لخم گاو بیشتر استفاده کنید.
· چربی گوشت را قبل و پس از طبخ تا حد امکان بگیرید.
· از مصرف غذاهای پر چرب مانند سوسیس و کالباس خودداری کنید.
· غذاها را بپزید تا از چربی آن کاسته شود. مانند آب پزکردن، کبابی کردن یا در فر گذاشتن.
· از ظروف نچسب استفاده کنید.
· شیر بدون چربی مصرف کنید. اگر اکنون از شیر کامل استفاده می کنید بتدریج آنرا از 2% به 1% چربی و سپس به بدون چربی کاهش دهید.
· کره گیاهی را همراه یک نوع روغن نباتی مایع استفاده نموده و در مورد مقدار مصرفی دقت کنید.
· تا حد امکان از روغن نباتی مایع استفاده کنید. در دستورات غذایی به ازای هر یک فنجان روغن جامد
می توانید سه چهارم فنجان روغن مایع جایگزین کرده و مقدار مصرف را محدودتر کنید.
· از مواد لبنی کم چرب استفاده کنید. به جای مایونز از ماست کم چرب استفاده نمائید. پنیرهایی را که از شیر بدون چربی تهیه می شود، مصرف نکنید.
· مصرف تخم مرغ را به چهار زرده در هفته محدود کنید.
نمک
به همه ی افراد توصیه شده که مصرف نمک غذای خود را مثل چربی کاهش دهند. چاقی مفرط ، استعداد ژنتیکی به چاقی و مصرف زیاد نمک عواملی هستند که امکان ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهند.
از آنجایی که افراد دیابتی ببیشتر در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند که خود می تواند موجب جدی تر شدن عوارض دیابت شود، از این رو افراد دیابتی ناگزیر از کاهش وزن و کاهش نمک مصرفی خود هستند.
به طورمتوسط نمک موجود در رژیم روزانه 12 – 8 گرم یعنی خیلی بیشتر از 5 گرم توصیه شده است . نمک طعام از 40% سدیم و 60 % کلر تشکیل شده است. یک قاشق چایخوری حاوی 5 گرم (500 میلی گرم) نمک و 2300 میلی گرم سدیم است و همین سدیم است که به بروز فشار خون بالا کمک می کند. توصیه شده که مصرف سدیم به کمتر از 3000 میلی گرم در روز ، یعنی در هر وعده بین 800 تا 1000 میلی گرم محدود شود. در بعضی بسته بندهای غذایی مقدار سدیم آن در هر واحد ذکر شده است.
برای کاهش نمک در برنامه غذایی می توانید توصیه های زیر را بکار گیرید:
*هنگام مصرف به غذا نمک اضافه نکنید.
* قبل از افزودن نمک ، غذا را بچشید زیرا ممکن است احتیاجی به نمک نداشته باشد. سعی کنید طعم طبیعی غذا را بدون نمک بپذیرید.
*مصرف نمک را در طبخ غذا کاهش دهید.
*از خوردن غذاهای شور مانند چیپس ، خیار شور، زیتون و غیره اجتناب ورزید.
*مصرف غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس ، همبرگر و ... را تا حد امکان محدود کنید. غذاهای آماده کنسروی و یخ زده حاوی مقادیر زیادی از سدیم می باشند.
*مصرف غذاهای نمکی مثل خیار شور ، پفک و سایر میان وعده های نمکی را محدود کنید.
*مصرف غذاهای آماده شده را محدود کنید. به جای نمک از ادویه جات و سبزیجات خشک برای مطبوع کردن غذا استفاده کنید.
خلاصه :
علم تغذیه در حال تغییر و تحول سریعی است. با پیشرفت و تغییر علوم، توصیه های تغذیه ای نیز بازنگری می شوند. به هر حال با اطلاعاتی که امروزه در دست داریم، می توانیم برنامه غذایی برای افراد دیابتی تنظیم کنیم که هم لذت بخش و انعطاف پذیر باشد و هم به خوبی قند و چربیهای خون را تنظیم کند، عادات درست غذایی
می توانند سلامت و عمر طولانی تری برای افراد دیابتی و سایر اعضاء خانواده که با تغییرات زندگی او شریک هستند به ارمغان آورند.