تاثیر دخانیات و الکل در افراد دیابتی

افراد دیابتی مانند سایرین ولع بسیاری برای خوردن هله و هوله دارند اما قادر به گفتن نه هستند .اما  این افراد به دام وسوسۀ نوشیدن مشروبات الکلی ، کشیدن سیگار و ماریجوانا ، مصرف کوکائین و اکستازی یا هروئین ، می افتند. همه موادی که ذکر شد زیان آور هستند اما چه قدر زیان آور هستند ؟ چگونه بروی کنترل قند خون اثر می گذارند؟

تاثیر الکل و نیکوتین بر دیابت با شواهد و اسناد کافی به تصویر کشیده شده است، اما تأثیر ماریجوانا، کوکائین و سایر مواد قاچاق بر دیابت کمتر بررسی و تشریح شده است. به چند دلیل بررسی تأثیرات مواد و داروهای غیر قانونی فوق بر دیابت مشکل است یکی از این دلایل قاچاق بودن و غیر قانونی بودن آنها است و همین موضوع سبب ایجاد موانع سیاسی، اخلاقی و اقتصادی برای بررسی و مطالعه موارد ذکر شده و ایجاد اطلاعات قابل استفاده می گردد.

نمایندگان انستیتوی ملی سلامت آمریکا (NIH) انجمن دیابت آمریکا (ADA) و بنیاد تحقیقات دیابت در جوانان (JDRF) ابراز می دارند که آنها از هر گونه نتایج مطالعه بر تأثیرات داروهای قاچاق و استفاده از این مواد بر قند خون بی اطلاع مانده اند.

با وجود این برخی از متخصصین در مورد نیاز به داشتن چنین اطلاعاتی متقاعد شده اند و با تجربیات و تحقیقات  نقل قول شده و دانش عمومی اثرات داروهای قاچاق بر قند خون به نتایج خوبی دست یافته اند.

بطور کلی بیماران دیابتی مصرف مواد مخدر را از مرا قبین بهداشتی خود پنهان می دارند دکتر برنیک (DR.Brink) متخصص غدد در دانشگاه پزشکی بوستون و نویسندۀ کتاب دیابت قندی کودکان و نوجوانان (کتاب سال 1987 ) معتقد است کوکائین سبب بالا رفتن ناگهانی قند خون می شود اما ماریجوانا بتدریج سبب بالا بردن قند خون می گردد دکتر برینک می گوید اثر واقعی یک ماده از یک فرد به فرد دیگر تفاوت دارد به علاوه چون این مواد غیر قانونی و چاقاق تهیه می شوند هیچ کنترل استانداردی در تهیه آنها وجود ندارد، بهمین علت تمام متخصصین معتقدند در صورتیکه فرد دیابتی به مصرف این مواد اقدام کند بایستی قند خون خود را توسط دستگاه گلوکومتر اندازه گیری کند. 

راههای تأثیر گذاری مضر و مخرب این مواد بر کنترل قند خون در افراد دیابتی

 مردم می خواهند بدانند چقدر مصرف الکل می تواند خطرناک باشد یا چه تعداد سیگار حاوی ماریجوانا می توانند مصرف کنند و آیا مصرف الکل و مواد مخدر می تواند سبب مرگ شود. پرفسور کامپل ( دارو ساز دانشگاه ایتالتی واشنگتن) میگوید این مواد اثرات خفیفی بر مقدار قند خون دارند اما نگرانی واقعی ما اثرات این مواد بر مغز است پرفسور کامپل تأکید می کند از دست دفتن  قوای مغزی و قوۀ ادراک و کم شدن هوشیاری  و تأثیر آن بر کنترل دیابت مقصر اصلی در عدم کنترل مناسب میزان قند خون است. در مطالعه ای که در سال 1998 بر استفاده از کوکائین و تأثیر آن بر دیابت صورت گرفت  و در مجله  Archives of Internal Medicineبچاپ رسید، کوکائین  به عنوان  عامل خطر در ایجاد کتواسیدوز دیابتی معرفی شد، هم به دلیل  اثر آن بر هورمونهای تنظیمی متقابل قند خون و نیز به دلیل تمایل فرد به حذف دوزهایی از تزریق انسولین.

 به گفته سازمان دیابت نیوزلند استفاده از داروهای قاچاق و ماریجوانا بطور غیر مستقیم می تواند بر قند خون موثر باشد زیرا مصرف این مواد با تأثیر بر مغز سبب می شود فرد متوجۀ علائم افت قند خون نشده و در نتیجه فرد در معرض خطر هیپوگلیسمی قرار گیرد.

 ماریجوانا می تواند سبب افزایش مصرف مواد غذایی شده درحالیکه کوکائین جلوی اشتها را می گیرد، اکستازی می تواند ظاهراً انرژی نامحدودی به فرد بدهد و مصرف کننده نیاز به غذا یا استراحت را حس نکند و همین سبب سوق دادن فرد به سوی هیپوگلیسمی می شود، در افراد دیابتی تغییر در میزان مواد غذایی مصرفی و انرژی دریافتی سبب می شود که نیاز به اندازه گیری میزان قند خون بالا رفته و مرتباً باید در مورد میزان مصرف انسولین و غذای مصرفی تصمیم جدیدی گرفته شود . همچنین مصرف این مواد می تواند بر قوۀ ادراک واقعیتها در فرد تأثیر گذاشته و بتدریج بر قضاوت و تصمیم گیری آنها نیز تأثیر گذارد. محققین متفقاً معتقدند که درصورت مصرف اینگونه مواد بایستی بطور مرتب و مکرر قند خون اندازه گیری شود.

برخی از مواد تأثیرات در اماتیکی بر سلامت فرد دادند

علاوه بر تأثیرات گفته شده ( قند خون و قوۀ ادراک)  برخی از این مواد سبب وخیم شدن مشکلات و عوارض دیابت نیز می شوند . بر اساس مطالعه ای که توسط محققین بیمارستان مکلین در ماساچوست در سال 2002 (در مجلۀ American Journal of cardiologyبه چاپ رسید) انجام شد، اثرات مصرف مداوم کوکائین سبب بالا رفتن خطر حمله قلبی و سکته می گردد، کوکائین سبب انقباض عروق خونی و افزایش فشار خون شده و سبب افزایش احتمال خطر حملۀ قلبی و سکته در افراد دیابتی می شود ( افراد دیابتی همیشه در معرض بیمار ی قلبی و سکته هستند اما مصرف کوکائین این خطر را بطور چشمگیری افزایش می دهد).

الکل

 مصرف انواع مشروبات الکلی در دین اسلام حرام است.الکل سبب بالا رفتن خطر  هیپوگلیسمی در افراد دیابتی میشود .خطر هیپوگلاسیمی با مصرف الکل در افراد بمدت 24 ساعت بعد از مصرف همچنان وجود دارد الکل با متوقف کردن تولید گلیکوژن در کبد ( گلیکوژن ذخیرۀ قند د رجگر و ماهیچه است که در صورت نیاز سریعاً می تواند قند خون را تأمین کند) می تواند شما را در معرض خطر ابتلاء به هیپوگلیسمی قرار دهد .علاوه بر این الکل به علت پائین آوردن سطح هوشیاری فرد سبب کاهش توانایی فرد در کنترل دیابت و تشخیص حالت هیپوگلیسمی می شود. پرفسور بریک معتقد است مصرف الکل برای افراد دیابتی بسیار خطرناک است زیرا اثرات آن طولانی مدت بوده و با تأثیر بر کبد می تواند سبب بروز مشکلاتی برای فرد دیابتی شود . همچنین الکل از پاسخ کبد به تزریق گلوکاگون که  برای درمان هیپوگلیسمی حاصل از مصرف الکل تجویز می شود، جلوگیری می کند.

او می گوید کبد با الکل در گیر است و اگر بدن شما احتیاج به ساخت گلیکوژن داشته باشد شما در معرض مشکل جدیی قرار می گیرید.جدا از مسائل ذکر شده مصرف الکل به مقدار کم اما منظم برای افراد بالغ مبتلا به دیابت می تواند سبب کاهش خطر ابتلاء به بیماریهای قلبی شود که این اثر ناشی از افزایش کلسترول خوب ( HDL) می  باشد اما با توجه به تاکید دین مبین اسلام مبنی بر حرام بودن مصرف الکل ، توصیه میشود از مصرف آن حتی به میزان کم چشم پوشی کنید ،زیرا خطرات ناشناخته مصرف آن هنوز با دانش کنونی بشر قابل توضیح نمیباشد .

برخی از افراد دیابتی هرگز نباید الکل مصرف کنند این گروه شامل افرادی هستند که بیماریهای کبدی دارند یا سطح تری گلیسرید آنها بالا است یا دچار پانکراتیت هستند یا دچار بیماریهای قلبی و کلیوی می باشند . زنان باردار و افرادی که مبتلا به دیابت نوعI هستند و از هیپوگلیسمی رنج می برند، همچنین افراد دیابتی نوع IIکه با مصرف کلروپروپامید الکل رنگ صورتشان بشدت سرخ می شود(Chloropropamide alcohol flush) یا هر فردی که بطریقی از الکل رنج می برد. 

الکل بیشتر دشمن است تا دوست

در صورت  مصرف الکل به توصیه های انجمن دیابت آمریکا((ADA  توجه کنید.

در مورد تداخل الکل با داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.

الکل را همراه با غذا مصرف کنید.

میزان مصرف خود را به یک پیاله برای زنان بالغ و دو پیاله برای مردان بالغ محدود کنید.(هر پیاله برای مواد الکلی مختلف فرق می کند مثلاً برای آبجو 355 میلی لیتر، و برای الکل 44 میلی لیتر است) از آنجائیکه تأثیرات ویژۀ الکل بر افراد دیابتی به میزان مصرف آنها بستگی دارد باید به ا ین مورد توجه کرد.

از نوشیدنی های الکلی مخلوط با نوشیدنیهای حاوی شکراستفاده نکنید.

قند خونتان را بطور مرتب و در هنگام مصرف الکل انداره گیر ی کنید.

همیشه کارت شناسایی بیماریتان را به گردن داشته باشید.

نوشیدنی اتان را به آهستگی و بتدریج بنوشید.

خودتان آنرا آماده کنید به این ترتیب می توانید که محتوی مواد موجود در آن آگاه باشید.

در نیمه شب بعد از نوشیدن مواد الکل قند خودتان را اندازه بگیرید.

دوست یا خویشاوندی که به  علائم افت قند خون آگاه است را از نوشیدن الکل آگاه کنید تا در صورت بروز هیپوگلیسمی به شما کمک کند.

هرگز بعد از مصرف مواد الکلی رانندگی نکنید. 

مکانیسم اثر الکل و سایرداروهای قاچاق و غیر قانونی بر دیابت

الکل

-اختلال در قضاوت ، می تواند بر تصمیم گیری شخص در شرایطی که احتیاج به کنترل دقیق است تأثیر گذارد در واقع سرعت فرد را در تصمیم گیرهای سریع پائین می آورد.

-در بدن از راههای متابولیسمی شبیه به چربی های می سوزد و به ازاء یک گرم مقدار 9 کالری ( مشابه با چربی ها ) تولید انرژی می کند.

-سبب هیپوگلیسمی و اختلال در ساخت ، ذخیره سازی و آزاد سازی گلیکوژن میگردد بطوریکه مصرف یک نوشیدنی الکلی با معده خالی می تواند سبب سقوط

 قند خون ، بالا رفتن خطر ابتلاء به هیپوگلیسمی و حتی ممکن است به از دست رفتن هوشیاری بیانجامد. خطر افت قند خون تا ساعتها بعد از مصرف الکل وجود دارد بخصوص اگر فرد با معده خالی یا غذای کم الکل را مصرف کرده باشد.

توجه داشته باشید بدلیل تشابه علائم افت قند خون با مستی لازم است از بروز هیپوگلیسمی مطمئن شوید سپس به درمان آن اقدام نمائید.

الکل با برخی از داروهای کنترل کننده قند خون مانند کلروپروپامید تداخل دارد بنابراین حتما" با پزشک خود دراین مورد مشورت کنید.

مصرف دخانیات

- عامل منقبض کننده عروق خونی می باشد(سبب تنگ شدن عروق خونی ظریف و شکننده میشود).

- بطور واضح بر آزمایش تحمل گلوکز خوراکی و تزریق وریدی تاثیر گذار است.

-باعث افزایش خطر ابتلا به ناراحتی های بینایی ،کلیوی و ناتوانی جنسی میشود.

-سبب افزایش خطر ابتلا به فشار خون،بیماری قلبی و سکته میشود.

-سبب وخیم شدن  بیماری های عصبی  میشود(nerve disease).

ماریجوانا

-اثرات  ماریجوانا بستگی  به میزان مصرف آن دارد،اما قدرت ماده شیمیایی اصلی موجود در ماریجوانا که بنام  THC( Delta-9-tetrahydrocannabinol) شناخته میشود بسیار متغییر است.

-کشیدن ماریجوانا برخی اوقات سبب افت قند خون تا 40 واحد نیز شده است پس به عنوان  عامل ایجاد هیپوگلیسمی شناخته میشود.

-سبب ایجاد مشکلاتی در حافظه ،تمرکز ،حس درک زمان،نقص در حرکات هماهنگ، حل مسئله  و همچنین می تواند بر کنترل فرد تاثیر گذارد.

-سبب افزایش اشتها و پرخوری و در نتیجه بالا رفتن قند خون (hyperglycemia) شود.

- ایجاد اختلال در حافظه کوتاه مدت  فرد در زمان مصرف میشود.

-چنانچه همراه با الکل مصرف گردد میتواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود.

آمفتامین ها / کوکائین / مواد توهم زا

-سبب افزایش قند خون و تغییر در رفتارهای تغذیه ای میگردد.

-سبب افزایش شکسته شدن گلیکوژن در کبد شده و بدین ترتیب باعث بالا رفتن قند خون میشود.

-سبب پائین آمدن سطح هوشیاری و قوه ادراک فرد شده  در نتیجه توانایی فرد را در کنترل ومراقبت  دیابت  کاهش میدهد.

منبع :              American Diabetes Association Diabetes Health 2003 ,Nov