دیابت بیماری مزمنی است که توانایی بدن را در تبدیل قند به انرژی زایل می کند. این موضوع سبب بالا رفتن غلظت قند در خون می شود، بالا رفتن غلظت قند خون سبب بروز بیماریهای قلبی، نابینایی و سایر عوارض جدی دیابت می شود. دیابت نوع 2 تمام افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار می دهد.علائم اولیه این بیماری بسیار خفیف است. در واقع از هر سه فرد مبتلا به دیابت یک نفر از بیماری خود بی اطلاع است. بنابراین بهتر است با این بیماری آشنا شوید.
1)بعد از خوردن یک وعده ی غذایی ، دستگاه گوارش شروع به هضم کربوهیدرات ها و تبدیل آن به شکر از جمله گلوکز می کند.
2)گلوکز وارد جریان خون شده و رها شدن انسولین از پانکراس را تحرک می کند .
3)انسولین و گلوکز در جریان خون به تمام سلولهای بدن می روند. انسولین با اتصال به رسپتور خود بر روی سطح سلول اجازه ورود گلوکز را به داخل سلول صادر می کند و گلوکز در داخل سلول به عنوان سوخت برای تولید انرژی مصرف می شود.
در دیابت سلولها قادر به جذب گلوکز نیستند و به همین علت مقدار گلوکز در خون بالا می رود. به علت مقاومت سلولها به انسولین ، بدن مقدار بیشتری انسولین می سازد اما عضلات ، کبد و سلولهای چربی نمی توانند به خوبی از انسولین استفاده کنند. اگر دیابت نوع 2 به مدت طولانی کنترل نشود، پانکراس مقدار تولید انسولین را کاهش می دهد. در این حالت مقدار قند در خون افزایش می یابد و فرد به دیابت مبتلا می گردد. همانطور که قبلاً گفته شد یک سوم افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاع هستند ، بنابراین بهتر است با علایم این بیماری آشنا شوید.
یکی از اولین علائم بیماری دیابت نوع 2 احساس شدید تشنگی است. این مشکل غالباً با معضلات دیگری از جمله خشکی دهان، پر ادراری( گاهی اوقات تعداد دفعات دفع ادرار آنقدر زیاد می شود که فرد هر ساعت باید به دستشویی برود) و کاهش یا افزایش وزن بصورت غیر عادی همراه است.
هر چه مقدار قند خون از مقدار طبیعی آن دورتر شود علائم بیشتری مانند سردرد، تاری دید و خستگی ممکن است ظهور کند.
در اکثر موارد دیابت نوع 2 تشخیص داده نمی شود تا اینکه عوارض بارزی را بر سلامتی بجا گذارد. یکی از پرچمهای قرمز، ابتلا به عفونتهای مشکل دار است نظیر:
زخمها یا جراحتهایی که دیر بهبود می یابند.
عفونتهای قارچی مکرر.
خارش پوست بخصوص در قسمت کشاله ران.
ایجاد اختلال جنسی در آقایان یکی از عوارض بیماری دیابت است. دیابت با تخریب رگهای خونی و پایانه های عصبی دستگاه تناسلی آقایان، سبب ناتوانی جنسی می شود. بر اساس تخمین 35 تا 70 درصد مردان مبتلا به دیابت در عمرخود درجاتی از ناتوانی جنسی را تجربه می کنند.
رفتارها و عادات و شیوه زندگی شما می تواند بر شانس ابتلا شما به دیابت تأثیر گذارد، رفتارهایی که احتمال ابتلا شما به این بیماری را افزایش می دهد عبارتند از :
•اضافه وزن – بر اساس تعریف چنانچه نمایه تودۀ بدنی(BMI) شما بیش از 25 باشد ، وزن شما از مقدار طبیعی بیشتر است یعنی اضافه وزن دارید.برای محاسبۀ نمایه توده بدنی مقدار وزن خود را بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد به متر تقسیم کنید، عدد بدست آمده نمایه توده بدنی شما است.
•مقدار کلسترول و چربیهای خون غیرطبیعی باشد- نظیر کلسترول خوب (HDL) کمتر از 35 میلی گرم در دسی لیتر یا تری گلیسرید بیش از 250 میلی گرم در دسی لیتر.
•فشار خون بالا- فشار خون بالا تر از 140 بر روی 90 میلیمتر جیوه برای بالغین.
•زندگی بی تحرک .
سایر فاکتورهای خطر که در کنترل شما نیستند عبارتند از:
•نژاد یا قومیت: افراد متعلق به نژادهای پر خطر مانند بومیان آمریکا، هیسپانیک، وآمریکائیان آسیائی تبار (که دارای شانس ابتلا بیشتری هستند).
•سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت: ابتلا یکی از افراد درجه اول خانواده( والدین یا خواهر و برادر) به دیابت شانس شما را به ابتلا به دیابت افزایش می دهد.
•سن: در افراد بالای 45 سال خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است.
هرچه تعداد فاکتورهای خطر موجود در شما بیشتر باشد احتمال ابتلا شما به دیابت بیشتر می شود.
اگرچه شانس ابتلا افراد مسن تر به این بیماری بیشتر است اما بیماری در حال حاضر افراد جوان را بیشتر در گیر کرده است. بر اساس آمار مرکز کنترل ومبارزه با بیماریها ، یک سوم کودکان آمریکایی که در سال 2000 بدنیا آمده اند به دیابت نوع 2 مبتلا شده اند. عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در این سن اضافه وزن، رژیم غذایی ناسالم و بی تحرکی است. شانس ابتلا کودکان دارای اضافه وزن به دیابت بیش از دو برابر کودکان با وزن طبیعی است.
ابتلا به دیابت بارداری می تواند خطر ابتلا زنان را به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد. زنانی که نوزادانی با وزن بیش از4 کیلوگرم (9 پوند) بدنیا آورده اند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 درمراحل بعدی زندگی هستند. ابتلا به سندرم تخمدان پلی سیستیک نیز می تواند سبب مقاومت به انسولین و نهایتاً ابتلا به دیابت شود.
با یک آزمایش خون ساده این بیماری قابل تشخیص می گردد. در این آزمایش که آزمایش قند خون ناشتا نام دارد، مقدارقند پلاسمای وریدی فرد بعد از حداقل 8 ساعت ناشتا( چیزی خورده نشود) با گرفتن نمونه خون توسط آزمایشگاه اندازه گیری می شود. مقدار طبیعی قند پلاسمای وریدی در حالت ناشتا بین 70 تا 100 میلیگرم در دسی لیتر است. چنانچه دو آزمایش مجزای قند خون ناشتا مساوی یا بیش از 126 میلیگرم در دسی لیتر باشد فرد به دیابت نوع 2 مبتلا می باشد. یا چنانچه بدنبال آزمایش ناشتا 75 گرم گلوکز به فرد داده شود و سپس مقدار قند پلاسمای وریدی فرد بعد از 2 ساعت اندازه گیری گردد و مساوی یا بیش از 200 میلیگرم در دسی لیتر باشد، فرد به دیابت مبتلا می باشد. آزمایش تشخیصی دیگر اندازه گیری قند پلاسما بصورت رندوم( هر موقع از روز بدون ناشتا) است چنانچه مقدار این آزمایش مساوی یا بیش از 200 میلیگرم در دسی لیتر باشد، فرد به دیابت مبتلا می باشد.
در افراد سالم بعد از یک وعدۀ غذایی ، مواد خورده شده به مولکولهای قند شکسته می شوند ، سپس این مولکولهای قند بوسیله جریان خون به تمام نقاط بدن حمل می شوند. با اتصال هورمون انسولین (که توسط پانکراس ساخته می شود) به سلولها به مولکول قند اجازۀ ورود به سلول داده می شود. در داخل سلول مولکولهای قند طی فرآیندهایی به انرژی تبدیل می شوند. چنانچه سلولهای ماهیچه ای ، کبد و سلولهای چربی نتوانند بدرستی از انسولین برای انجام فرآیند طبیعی ورود قند به سلول استفاده کنند مقدار مولکولهای قند در خون بالا می رود و فرد به دیابت نوع 2 مبتلا می گردد.
با گذشت زمان، دیابت کنترل نشده می تواند سبب تخریب سیستم های بدن شود. از هر 3 بیمار دیابتی 2 نفر به علت ابتلا به بیماریهای قلبی جان خود را از دست می دهند. ابتلا به دیابت خطر سکته را 2 تا 4 برابر افراد معمولی افزایش می دهد. افراد دیابتی مستعد تشکیل پلاک هایی در سرخرگهایشان هستند. این مشکل سبب کاهش جریان خون و افزایش خطر تشکیل لخته می شود. سخت شدن سرخرگها (آترو سکلروز) سبب افزایش خطر حمله ی قلبی و سکته می شود.
هرچه مدت زمان طولانی تری به دیابت مبتلا باشید خطر ابتلا به مشکلات کلیوی در شما افزایش می یابد. بیمارانی که کلیه های خود را از دست می دهند برای ادامه زندگی یا باید دیالیز شوند یا باید کلیه پیوندی دریافت کنند. کنترل فاکتورهای خطر نظیر کنترل دیابت، کنترل فشار خون و کلسترول می تواند خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد. بررسی سالانه ی کلیه و مصرف دارو می تواند پیشرفت بیماری کلیوی را آهسته کرده و سبب کاهش خطر از دست رفتن کلیه ها شود.
قند خون بالا سبب تخریب رگهای خونی ریزی که در شبکیه مسئول رساندن مواد غذایی و اکسیژن هستند، می شود.شبکیه بخش حیاتی در بینایی است. تخریب رگهای خونی شبکیه را رتینوپاتی دیابتی می نامند. این ضایعه پیشرونده می تواند منجر به نابینایی (غیر قابل برگشت) شود. رتینوپاتی یکی از علل نابینایی افراد 20 تا 60 سال است. خونریزی در شبکیه بر تصویری که افراد از محیط می بینند، تأثیر می گذارد و لخته های خون بروی تصویر تشکیل شده بصورت نقاطی دیده می شوند.
افراد مبتلا به دیابت غالباً دچار تخریب اعصاب هستند که این موضوع سبب ایجاد مشکلاتی در پاهای این افراد می شود.از سوی دیگر سخت شدن سرخرگها و کاهش جریان خون به سوی پاها مشکل دیگری است که با آن روبرو هستند. بهمین علت چنانچه در اندامهای انتهایی آنها جراحتی ایجاد شود غالباً در موقع وقوع از آن بی اطلاع می مانند و بدین ترتیب یک زخم کوچک می تواند به مشکل جدی تبدیل گردد، زیرا بدلیل بالا بودن قند خون عفونتها سریعتر درمحل زخم رشد می کنند. در صورت عدم درمان، پای دیابتی به گانگرن می انجامد و در موارد وخیم به قطع عضو می انجامد.
خوشبختانه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می توانند خطر ابتلا به عوارض قلبی، کلیوی، بینایی و مشکلات پای دیابتی را در خود کاهش دهند.کلید این موفقیت کنترل مقدار قند خون از طریق تغییر در عادات و رژیم غذایی آنها است . بیماران دیابتی باید بدقت مصرف کربوهیدراتهای رژیم غذایی خود را کنترل کنند، همچنین مقدار کل چربی و پروتئین مصرفی خود را کنترل نمایند و مقدار کالری دریافتی روزانه خود را کاهش دهند.
انجام ورزش با شدت متوسط نظیر پیاده روی می تواند حساسیت بدن را به انسولین افزایش دهد و از مقدار قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بکاهد. داشتن فعالیت فیزیکی سبب کاهش مقدار چربیهای بدن و کاهش فشار خون و محافظت از قلب می شود. توصیه متخصصین به تمام افراد مبتلا به دیابت نوع 2 انجام ورزش با شدت متوسط بمدت 30 دقیقه در بیشتر روزهای هفته است. به ورزش هایی که برای شما مفید و قابل انجام است، بپردازید. سعی کنید یک دوست ورزشی با شرایط مشابه خود بیابید. برای ترغیب به انجام مداوم ورزش، انواعی را انتخاب کنید که به آن علاقه مند هستید. کسانی که به عوارض دیابت مبتلا هستند، برای انتخاب نوع ورزش باید با پزشک خود مشورت کنند.
استرس می تواند سبب افزایش فشار خون شود. از سوی دیگر ممکن است فرد برای غلبه بر استرس پرخوری کند. هر دو این اتفاقات برای افراد مبتلا به دیابت مضر می باشند. برای کاهش استرس و مدیریت آن بهتر است از تکنیک های ریلکسیشن نظیر تنفس عمیق، مدیتیشن و تصویر سازی ذهنی استفاده کنید. برخی مواقع صحبت با یکی از دوستان یا یکی از افراد خانواده یا مشاور یا یک فرد روحانی می تواند بسیار موثر باشد. چنانچه همچنان از استرس رنج می برید و نمی توانید با تکنیک های گفته شده بر آن غلبه کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
زمانیکه افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نتوانند از طریق رژیم غذایی و ورزش، قند خون خود را کنترل نمایند، دارو می تواند انتخاب بعدی پزشک برای کمک به کنترل بیماریشان باشد.انواع مختلفی از قرصهای کنترل کنندۀ قند خون در حال حاضر در بازار دارویی ارائه می شود. پزشک غالباً برای کنترل بهتر بیماری چندین دارو را با هم تجویز می کند. برخی از داروها با تحریک پانکراس به تولید بیشتر انسولین تأثیر خود را اعمال می کنند و برخی دیگر از طریق بهبود اثر بخشی انسولین در بدن یا ممانعت از هضم مواد نشاسته ای عمل می کنند .
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نهایتاً تمام سلولهای تولید کننده انسولین ( سلولهای بتا در پانکراس) خود را از دست می دهند. بدین ترتیب سلولهای درون پانکراس دیگر قادر به تولید انسولین در پاسخ به افزایش قند خون نیستند. در این حالت انسولین بصورت تزریقی( یا بوسیله پمپ) باید به بیمار داده شود و تزریق انسولین بخشی از برنامه روتین روزانه بیمار می شود.
اندازه گیری قندخون به شما این امکان را می دهد که بتوانید قند خونتان را کنترل کنید و چنانچه لازم باشد به کنترل و درمان آن بپردازید. تعداد دفعات و زمان اندازه گیری قندخون شما بستگی به چگونگی کنترل دیابتتان ، نوع درمانی که برای کنترل بیماری دیابت دریافت می کنید و اینکه آیا دچار علائم افزایش وافت قند خون می شوید ، دارد. با پزشک خود در مورد تعداد دفعات اندازه گیری قندخون مشورت کنید. برخی از زمانهای روتین انجام آزمایش عبارتند از: زمان بیدار شدن از خواب ، قبل و بعد از وعده های غذایی ، ورزش و در زمان خواب.
یکی از شگفتیهای دیابت اینست که تغییر شیوۀ زندگی می تواند سبب پیشگیری از ابتلا به این بیماری شود. بمنظور کاهش خطر ابتلا به این بیماری همان توصیه های پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلبی را دنبال کنید:
•رعایت رژیم غذایی سالم
•انجام ورزش 5 روز در هفته بمدت 30 دقیقه در روز
•حفظ وزن در محدودۀ طبیعی
•با پزشک خود برای انجام آزمایشات مربوط به غربالگری پیش دیابت مشورت کنید.
افراد مبتلا به پیش دیابت، می توانند با تغییر شیوۀ زندگی و مصرف دارو از ابتلا به دیابت مصون بمانند.
منبع: webmed 2011
lm
123