17 ژانویه 2025 - یک روش کاملاً جدید برای درمان دیابت نوع 1 در بیمارستان دانشگاه اوپسالا در حال آزمایش است، که در آن به بیماران دیابتی، سلول های اصلاح شده ی ژنتیکی تولید کننده ی انسولین پیوند زده می شود، و نیازی به استفاده از داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی ندارد. محققان از نتایج اولیه ی این روش راضی بوده اند. در این مقاله ما از پرفسور پر اولا کارلسون، استاد زیست شناسی سلولی پزشکی، که این مطالعه را رهبری می کند، سوالاتی را در این زمینه پرسیده ایم.

این مطالعه در ماه دسامبر آغاز شد و در حال حاضر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. چه چیزی آن را بسیار خاص می کند؟

برای یافتن یک درمان برای دیابت، دو جزء مورد نیاز است. در مرحله اول، شما باید مقدار کافی سلول های تولید کننده انسولین را داشته باشید تا بتوانید بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 1 را درمان کنید. این مشکل در واقع در ده سال گذشته با استفاده از نوعی درمان با سلول های بنیادی با سلول های تولید کننده انسولین که در حال حاضر تحت آزمایش های بالینی است، حل شده است.

مشکل باقی مانده این است که از آنجایی که سلول ها از فرد دیگری می آیند، بیماران به درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی مادام العمر نیاز دارند که می تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود. کاری که ما انجام داده‌ایم این است که ببینیم آیا می‌توانیم امکان و راهبردی برای پیوند سلول‌ها بین افراد بدون داروهای سرکوب ‌کننده سیستم ایمنی پیدا کنیم.

شما سلول های تولید کننده انسولین را اصلاح ژنتیکی کرده اید که هیپوایمیون هستند، بنابراین بیماران پس از دریافت پیوند نیازی به درمان سرکوب کننده ی سیستم ایمنی ندارند. شما برای اولین بار آنها را به انسان پیوند زده اید. تاکنون این مطالعه چطور پیش رفته است؟

ما می خواهیم ببینیم که آیا می توانیم سلولهایی را از یک فرد دیگر گرفته ایم به بیمار دیگری پیوند بزنیم و سلول ها را زنده نگه داریم. اگرچه این مطالعه در درجه اول یک آزمایش ایمنی است، البته ما از این فرصت استفاده می‌کنیم تا ببینیم سلول‌ها چگونه عمل می‌ کنند.

در پایان سال گذشته، ما کمی بیش از چهار هفته مشاهدات را ثبت کردیم و دیدیم که تمام سلول های پیوند شده همچنان زنده هستند. آنها ناپدید نشدند، و با تولید ثابت انسولین خود در طول این هفته ها آنجا مانده اند. چیزی که در پیوند بین افراد انتظار می ‌رود، این است که فرآیند رد پیوند رخ دهد و عملکرد سلولها را در چند هفته اول از دست بدهیم که خوشبختانه با این سلولهای مهندسی شده، چنین مسئله ای رخ نداد.

مرحله بعدی تحقیق شما چه خواهد بود؟

ما اکنون به نظارت بر این موضوع در طول زمان ادامه خواهیم داد. این نوع مطالعه باید به مدت 15 سال ادامه یابد تا نشان دهد که درمان ایمن است. ممکن است زمان زیادی طول نکشد تا بتوانیم بگوییم که سلول ها کار می کنند و به طور معقولی ایمن هستند، بنابراین قبل از ادامه ی مطالعات جدید، آنقدر منتظر نخواهیم بود.

گام بعدی اعمال این اصلاح ژنتیکی بر روی سلول های بنیادی است. این امر تولید مقادیر عظیمی از سلول های تولید کننده انسولین را با این اصلاح ژنتیکی ممکن می سازد. سپس تعداد زیادی سلول خواهیم داشت که می توانند در آزمایشات بالینی مورد استفاده قرار گیرند و همچنین می توانند به یک محصول دارویی تبدیل شوند.

در مورد درمان پیوند برای دیابت

•  برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 شدید، پیوند جزایر لانگرهانس حاوی سلول های تولید کننده انسولین یک درمان ثابت برای بیش از 20 سال بوده است.

•  این سلول ها از لوزالمعده ی یک اهداکننده متوفی استخراج می شوند و با هدف دستیابی به کنترل طبیعی قند خون و استقلال از انسولین به بیمار پیوند می شوند.

•  مانند سایر پیوندهای عضو و سلولی، سرکوب سیستم ایمنی گیرندگان تاکنون برای جلوگیری از رد سلول های پیوندی از نظر ایمنی ضروری بوده است.

•  سلول های تولید کننده انسولین مورد استفاده در این مطالعه جدید، اصلاح ژنتیکی شده اند تا توسط سیستم ایمنی به عنوان یک سلول خارجی شناسایی نشوند، که از آنها در برابر دفع و حمله خود ایمنی محافظت می کند.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2025-01-qa-transplant-treatment-diabetes-results.html