۲۵ژوئن ۲۰۲۵ - پژوهش ‌های جدید نشان داده ‌اند که پروتئین ADAM10، که به‌ طور خاص در سلول‌ های اندوتلیال (پوشانندهٔ درون رگ ‌ها) بیان می ‌شود، نقش مهمی در تنظیم رشد غیرطبیعی رگ ‌های خونی در شبکیهٔ آسیب ‌دیده دارد؛ فرایندی که می ‌تواند منجر به کاهش یا از دست دادن بینایی شود. این یافته‌ ها که در مجلهٔThe American Journal of Pathology  منتشر شده ‌اند، برای درک بیماری‌ هایی مانند رتینوپاتی نوزادان نارس و رتینوپاتی دیابتی اهمیت قابل‌ توجهی دارند و می ‌توانند نقطهٔ شروعی برای درمان‌ های جدید باشند.

پروتئین ADAM10، که در فرایندهای سلولی متعددی از جمله تنظیم بیان پروتئین‌ های سطح سلول و ارتباط بین ‌سلولی مشارکت دارد، به  ‌طور طبیعی در تشکیل رگ ‌های خونی سالم نقش دارد. اما نقش دقیق آن در بیماری ‌های شبکیه‌ با رشد غیرعادی رگ‌ ها، که عامل اصلی اختلال بینایی در این شرایط هستند، هنوز به‌ خوبی شناخته نشده است.

مطالعهٔ حاضر به بررسی عملکردADAM10 بطور خاص در سلول ‌های اندوتلیال و سیگنال ‌دهی آن در فرآیند نئوواسکولاریزاسیون (تشکیل رگ‌ های جدید) پاتولوژیک در شبکیه پرداخت. محققان با استفاده از مدل موشی فاقدADAM10  در سلول‌ های اندوتلیال(ADAM10i∆EC)، تلاش کردند تا سازوکارهای مولکولی نقشADAM10  را در رشد غیرطبیعی عروق شبکیه شناسایی کرده و راهی برای درمان اختلالات شبکیه ای وابسته به عروق جدید ارائه دهند.

دکتر نیکلش کی. سینگ، پژوهشگر مرکز علوم زیستی تلفیقی و بخش چشم‌ پزشکی، علوم بینایی و آناتومی در دانشکده پزشکی دانشگاه وین استیت، گفت: «در این مطالعه دریافتیم که فعالیت پروتئینADAM10  در شبکیه آسیب ‌دیده به ‌طور قابل ‌توجهی افزایش یافته است و کاهش سطح یا فعالیت این پروتئین به‌ طور چشمگیری رشد، گسترش، تحرک و تشکیل لوله در سلول ‌های اندوتلیال میکروواسکولار شبکیه انسانی را کُند کرد. همچنین، هنگامی کهADAM10  را از سلول‌ های اندوتلیال موش ‌ها حذف کردیم، مشکلات مرتبط با بیماری‌ های شبکیه مانند نشت خون از عروق، تورم، و شکل ‌گیری رگ ‌های خونی جدید به‌ طور قابل توجهی کاهش یافت».

در ادامه بررسی اینکه چگونهADAM10  بر رشد غیرطبیعی رگ‌ های خونی تأثیر می ‌گذارد، پژوهشگران دریافتند که این پروتئین سطح پروتئینEphrin B2  را در سلول‌ های اندوتلیال تنظیم می ‌کند و کاهش سطح Ephrin B2 باعث اختلال در رشد، حرکت، جوانه‌ زنی و تشکیل لوله‌ های سلولی در سلول ‌های اندوتلیال شبکیه انسانی می ‌شود. علاوه بر این، افزایش قابل ‌توجهی در بیان Ephrin B2 در شبکیه ی آسیب ‌دیده مشاهده شد و حذفADAM10  به ‌طور خاص از سلول‌ های اندوتلیال باعث کاهش چشمگیر بیانEphrin B2  گردید. این یافته ‌ها نشان می‌ دهد کهADAM10  از طریق تنظیمEphrin B2  نقش کلیدی در رشد عروق خونی جدید در شبکیه ایفا می ‌کند.

رشد غیرطبیعی رگ‌ های خونی در شبکیه(neovascularization) عامل اصلی از دست دادن بینایی در بیماری ‌هایی مانند رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو، رتینوپاتی نوزادان نارس، انسداد ورید مرکزی شبکیه و تخریب ماکولای وابسته به سن است. یکی از دلایل مهم بروز این مشکلات، تخریب ماتریکس خارج ‌سلولی توسط آنزیم‌های متالوپروتئیناز است که به عوارض عروقی در این بیماری ‌ها منجر می ‌شود. بیشتر درمان‌ های رایج برای این اختلالات، شامل روش ‌های تهاجمی و تا حدی مؤثر مانند تزریق داروهای ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی(anti-VEGF)  هستند.

اما محققان، با استناد به یافته ‌های بالینی و تجربی، هشدار دادند که استفاده از داروهای anti-VEGF ممکن است با عوارضی مانند آسیب عصبی، پرفشاری خون، سکته قلبی و مغزی، و دیابت همراه باشد. همچنین، بسیاری از بیماران به این نوع درمان پاسخ نمی ‌دهند. یافته ‌های مطالعه آن‌ ها نشان داد که هدف ‌گیری پروتئین ADAM10 یا مسیرهای پایین ‌دستی آن مانند Ephrin B2، می ‌تواند به‌ عنوان رویکردی نوین و امیدبخش برای درمان یا پیشگیری از بیماری‌ های شبکیه‌ ای مبتنی بر نئوواسکولاریزاسیون پاتولوژیک مطرح شود.

دکتر سینگ در پایان گفت: «بدن انسان سامانه‌ ای پیشرفته و خود تنظیم است و ما، به ‌عنوان پژوهشگران پزشکی، همواره در تلاش برای درک پیچیدگی ‌های وجودی و عملکردی آن هستیم و از خودکفایی و پایداری شگفت ‌انگیزش به وجد می ‌آییم. مطالعه ما پیامدهای مهمی در شناخت فرآیندهای بیماری‌ شناسی بیماری‌ های شبکیه ‌ای ناشی از کاهش اکسیژن یا خون ‌رسانی دارد و اهداف درمانی جدیدی را نمایان می‌ سازد که می ‌توانند راه را برای روش ‌هایی نوین فراتر از درمان ‌های فعلی ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (anti-VEGF) هموار کنند».

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20250625/Targeting-ADAM10-may-offer-hope-for-retinal-disease-treatment.aspx