21 اوت 2024 - علاقه به پروتئین ها برای بهبود نتایج سلامتی در دو دهه گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است. یک مطالعه ی اخیر که در ژورنال Frontiers in Endocrinology منتشر شده است، اثرات پروتئین های موجود در رژیم غذایی را بر دریافت انرژی، اشتها و قند خون پس از غذا مرور کرده است.

اثرات حاد مصرف پروتئین

شواهد فعلی نشان می دهد که رژیم های غذایی با پروتئین بالا کاهش وزن را تسهیل می کنند، افزایش وزن را کاهش می دهند و کنترل قند خون را بهبود می بخشند. پروتئین، همچنین قند خون پس از غذا را کاهش می دهد و دریافت انرژی را سرکوب می کند، که ممکن است به ظرفیت آن در تحریک هورمون های گوارشی (GI) و مکانیسم های پس از جذب نسبت داده شود. توانایی مصرف پروتئین برای کاهش گرسنگی و القای سیری در افراد سالم و چاق وابسته به دوز است.

یک متاآنالیز بر روی رژیم های پر پروتئین، کاهش مصرف غذا، کاهش گرسنگی، کاهش میل به خوردن و افزایش سیری را نشان داد که با کاهش سطح گلایسمی پس از غذا همراه بود. این اثرات ناشی از افزایش مصرف پروتئین ممکن است تنها برای شش تا 12 ماه حفظ شود.

مقایسه ی پروتئین‌های شیر مانند کازئین یا پروتئین‌های آب پنیر، پروتئین بوقلمون، پروتئین تخم‌مرغ، پروتئین ماهی تن یا پروتئین‌های سویا نشان داده است که پروتئین آب پنیر عمیق‌ترین اثرات را دارد، در حالی که مطالعات دیگر گزارش کردند که پروتئین آب پنیر کمتر از سایرین سیرکننده است. با این وجود، پروتئین های شیر نسبت به پروتئین های نخود، تخم مرغ یا ماهی در کاهش قند خون قوی تر عمل کردند.

پروتئین ها و محصولات هضم شده ی آن ها، هورمون های گوارشی مانند اینکرتین ها، کوله سیستوکینین(CCK)، پلی پپتید انسولینوتروپیک وابسته به گلوکز(GIP)، پپتید شبه گلوکاگون 1 (GLP-1) و پپتید تیروزین-تیروزین را تحریک می کنند. این هورمون ها به اندام های محیطی منتقل می شوند و فشار پیلوریک و ترشح انسولین را تحریک می کنند و در نتیجه قند خون پس از غذا را کاهش می دهند.

این اثرات پروتئین بر عملکرد دستگاه گوارش به طور مشابه بر اساس نوع پروتئین متفاوت است، مطالعات نشان داده اند که تأثیرات آب پنیر نسبت به سایر منابع پروتئینی قوی تر است. یک مطالعه ی قبلی گزارش داد که تزریق پروتئین آب پنیر داخل دوازدهه باعث تحریک CCK،GLP-1  و فشارهای پیلور پلاسما به روشی وابسته به دوز در افراد لاغر و چاق می شود. افزایش محتوای آمینو اسیدهای شاخه دار در پروتئین آب پنیر، به ویژه ایزولوسین و لوسین، به کاهش قند خون و کاهش دریافت انرژی کمک می کند.

اثرات میان مدت و بلند مدت

کاهش وزن با یک رژیم غذایی با پروتئین بالا در درجه اول از طریق رژیم های آزاد و رژیم های با محدودیت انرژی مورد بررسی قرار گرفته است. صرف ‌نظر از رویکرد، رژیم‌های غنی از پروتئین در مداخلاتی که تا شش ماه طول می‌کشد، کاهش وزن بیشتری را نسبت به رژیم‌های استاندارد تسهیل می‌کنند. بطور کلی، رژیم های غذایی با پروتئین بالا به طور مداوم موثرتر بوده اند.

یک متاآنالیز از 24 کارآزمایی نشان داد که در مقایسه با رژیم غذایی استاندارد طی یک دوره ی متوسط ​​12 هفته ای، کاهش نسبتاً بالاتری در وزن و توده چربی با رژیم غذایی پر پروتئین با محدودیت انرژی ایزوکالری مشاهده شد. متاآنالیز دیگری از 74 کارآزمایی، کاهش وزن بدن، دور کمر و شاخص توده بدنی (BMI) را با رژیم غذایی با پروتئین بالا، طی شش ماه نشان داد.

مطالعات طولانی مدت محدود بوده و تا به امروز، اثر پایدار مصرف پروتئین زیاد را شناسایی نکرده اند. به عنوان مثال، یک متاآنالیز قبلی در 15 کارآزمایی بالینی با حداقل یک سال مداخله، هیچ مزیت یا اثرات مضر مرتبط با مصرف پروتئین زیاد را در کاهش وزن شناسایی نکرد. یک مطالعه ی 12 ماهه، بهبود اندکی را در حفظ وزن با رژیم غذایی با پروتئین بالا در مقایسه با رژیم غذایی پرچرب یا پر کربوهیدرات نشان داد.

پروتئین گیاهی در مقابل حیوانی

نکته مهم این است که طیف وسیعی از منابع بالقوه ی پروتئینی در رژیم غذایی باید در نظر گرفته شود، زیرا چندین مطالعه افزایش خطر ابتلا به دیابت را با مصرف پروتئین حیوانی گزارش کرده اند. در مقابل، پروتئین گیاهی با اثرات محافظتی همراه بوده است.

مطالعات اپیدمیولوژیک مختلف به طور مداوم ارتباط بین مصرف زیاد پروتئین حیوانی، افزایش وزن و در نتیجه افزایش خطر چاقی را گزارش کرده اند. در یک مطالعه، مصرف روزانه ی بیشتر پروتئین کل و حیوانی که عمدتاً از گوشت مرغ و گوشت قرمز به دست می‌آمد، با افزایش وزن در طی 6.5 سال مرتبط بود.

هیچ ارتباط محافظتی یا نامطلوبی با مصرف پروتئین های گیاهی مشاهده نشده است. در یک مطالعه که به بررسی روابط بین منابع مختلف پروتئین و افزایش وزن طولانی مدت در سه گروه پرداخته بود، ارتباط مستقلی بین منابع پروتئین حیوانی و افزایش وزن در طی چهار سال مشاهده شد. در مقابل، منابع پروتئین گیاهی با کاهش وزن مرتبط بودند.

در اکثر مطالعات مشاهده شده است که مصرف طولانی مدت پروتئین حیوانی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد، در حالی که پروتئین های گیاهی اثرات خنثی یا محافظتی دارند. مکانیسم‌های دخیل در تأثیر افتراقی پروتئین‌ها از منابع مجزا نامشخص است. با این حال، تفاوت در بار گلایسمی، ترکیب اسیدهای آمینه، و اثرات مضر ویژگی های انسولینوتروپیک پروتئین حیوانی ممکن است در مزایای سلامتی مرتبط با مصرف پروتئین گیاهی دخیل باشد.

نتیجه گیری

شواهد قوی حاصل از این متاآنالیز نشان می دهد که افزایش مصرف پروتئین، کنترل قند خون را در دیابت بهبود می بخشد و از کاهش وزن حمایت می کند. با این وجود، داده های کافی برای حمایت از مزایای سلامتی طولانی مدت افزایش مصرف پروتئین وجود ندارد. بنابراین، مطالعات طولی آینده در مورد جمعیت های ناهمگن و بزرگتر مورد نیاز است.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20240821/High-protein-diets-How-they-affect-weight-energy-and-blood-sugar-levels.aspx