7 ژانویه 2025 - در مطالعه ی اخیر که در مجله Metabolites منتشر شده است، تیمی از محققان در برزیل و ایتالیا، با ارزیابی تنوع میکروبی، معیارهای تن سنجی و نتایج متابولیک در طی 12 ماه، تاثیر رژیم‌های کتوژنیک بسیار کم کالری و رژیم مدیترانه‌ای کم کالری را بر میکروبیوتای روده و سلامت متابولیک بیماران چاق با تشخیص اخیر دیابت نوع 2 (diabesity)، بررسی کردند.

پیشینه

دیابت نوع 2 (T2DM) یک بیماری مزمن شایع است که اغلب با چاقی، به ویژه چاقی احشایی مرتبط است. این ناشی از اختلال در فعالیت و ترشح انسولین است که منجر به افزایش قند خون و التهاب می شود و به ایجاد عوارض شدیدی مانند بیماری های قلبی عروقی و کلیوی می انجامد.

عوامل خطر برایT2DM عبارتند از استعداد ژنتیکی، رفتار کم تحرک، رژیم غذایی نامناسب سرشار از قندهای فرآوری شده و مصرف ناکافی میوه ها و سبزیجات. شواهد اخیر نشان داده است که میکروبیوم روده، یک بازیکن کلیدی در سلامت متابولیک است. میکروبیوتای روده بر فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف از جمله پاسخ ایمنی، التهاب و حساسیت به انسولین از طریق مکانیسم‌هایی مانند تعدیل اسید صفراوی و تولید متابولیت‌های فعال زیستی تأثیر می ‌گذارد.

ترکیب تغییر یافته ی میکروبیوم روده نیز با اختلالات متابولیک مرتبط است که نشان می دهد رژیم های غذایی خاص می توانند تعادل را بازگردانند و سلامت متابولیک را بهبود بخشند. در حالی که رژیم غذایی مدیترانه ای به دلیل فواید متابولیکی قلبی شان شناخته شده هستند، تحقیقات در مورد اثرات طولانی مدت رژیم های کتوژنیک بسیار کم کالری(VLCKD) بر میکروبیوتای روده و نتایج متابولیک، محدود باقی مانده است. این مطالعه همچنین بر نگرانی‌ها در مورد پایداری VLCKD در دوره‌های طولانی و نیاز به تحقیقات بیشتر تأیید دارد.

مطالعه ی حاضر

اثرات بلندمدت بر سطح کلسترول:این مطالعه به افزایش قابل توجه سطح کلسترول LDL در گروهVLCKD  تا 12 ماه اشاره کرد که نگرانی‌ها در مورد خطرات قلبی عروقی طولانی مدت این نوع رژیم غذایی افزایش داد.

مطالعه ی حاضر در ابتدا 11 بیمار را دنبال کرد، اما به دلیل خستگی، تنها 8 شرکت کننده 12 ماه کامل را تکمیل کردند. این بیماران دیابتی تازه تشخیص داده شده بین 45 تا 65 سال سن داشتند و درمان دارویی را شروع نکرده بودند. بیماران به طور تصادفی به دو گروه رژیم کتوژنیک بسیار کم کالری(VLCKD)  یا رژیم غذایی مدیترانه ای کم کالری (MD) تقسیم شدند.

بیماران گروه VLCKD با جایگزینی وعده های غذایی مبتنی بر پروتئین و کربوهیدرات های محدود (کمتر از 30 گرم در روز) به مدت دو ماه شروع کردند و تا ماه چهارم به تدریج به رژیم غذایی مدیترانه ای منتقل شدند. پروتکل رژیم مدیترانه ای(MD) بر مصرف غذاهای گیاهی، پروتئین متوسط ​​و درشت مغذی های متعادل تاکید داشت. از ماه چهارم به بعد، همه شرکت کنندگان از پروتکل MD پیروی کردند.

ارزیابی‌های بالینی، آنتروپومتریک، و ترکیب میکروبیوم در ابتدا و پس از آن در شش و 12 ماه انجام شد. ارزیابی های آنتروپومتریک شامل وزن بدن، شاخص توده بدنی (BMI) و دور کمر بود. محققان از تجزیه و تحلیل بیومپدانس برای به دست آوردن داده هایی در مورد ترکیب بدنی، از جمله چربی و توده بدون چربی استفاده کردند. علاوه بر این، از نمونه خون ناشتا برای ارزیابی نشانگرهای متابولیک مانند گلوکز و کلسترول استفاده شد، در حالی که فعالیت بدنی و رعایت رژیم غذایی با استفاده از پرسشنامه‌های معتبر پیگیری شد.

میکروبیوتای روده با استفاده از مواد ژنومی استخراج شده از نمونه های مدفوع مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. محققان ژن باکتریایی اسید ریبونوکلئیک ریبوزومیS 16  (rRNA) را برای تعیین توالی و شناسایی میکروبیوتای روده مورد هدف قرار دادند. متعاقبا، محققان از ابزارهای مختلف بیوانفورماتیک برای تجزیه و تحلیل ترکیب طبقه بندی و تنوع میکروبیوم روده استفاده کردند. تنوع آلفا (غنای گونه) در طول مداخلات ثابت باقی ماند، در حالی که تنوع بتا تغییرات قابل توجهی را در جوامع میکروبی در گروهVLCKD ، نشان داد.

علاوه بر این، روش‌های آماری، از جمله مدل‌های خطی تعمیم ‌یافته، برای ارزیابی تغییرات فراوانی میکروبی در طول زمان و ارتباط این تغییرات با پارامترهای بالینی استفاده شد. محققان همچنین هر ماه از طریق مصاحبه و یادداشت های رژیم غذایی، انطباق با تغذیه را زیر نظر گرفتند. بهبودهای متابولیک، آنتروپومتریک و شیوه زندگی بین گروه‌ها در هر مقطع زمانی برای شناسایی اثرات متمایز VLCKD وMD  بر میکروبیوتای روده و پیامدهای سلامتی مقایسه شد.

یافته های اصلی

پیامدهای توده عضلانی:در حالی که VLCKD منجر به کاهش وزن و چربی قابل توجهی گردید، همچنین باعث کاهش توده بدون چربی شد که نیاز به نظارت دقیق بر حفظ عضلات را در چنین رژیم هایی نشان می دهد.

یافته‌ها نشان داد که هر دو رژیم غذایی معیارهای آنتروپومتریک و متابولیک را بهبود بخشیدند، اماVLCKD  مزایای میان مدت بیشتری را در کاهش وزن، کنترل قند خون و ترکیب میکروبیوتای روده در مقایسه با MD نشان داد. تا شش ماهگی، گروه VLCKD کاهش قابل توجهی در BMI، دور کمر وHbA1c  در مقایسه با مقادیر پایه(ابتدای تحقیق) نشان داد.این تغییرات از نظر آماری معنی دار بود، با کاهش شاخص توده ی بدنی به میزان 5.8- کیلوگرم بر متر مربع (p = 0.006) و کاهشHbA1c  به میزان 1.2%(p = 0.02).

این بهبودها در گروه MD کمتر واضح بود. علاوه بر این، تغییرات عمده میکروبی در گروه VLCKD شامل افزایش گونه‌های مفید مانند Akkermansia است که به دلیل نقشش در یکپارچگی سد روده و سلامت متابولیک شناخته شده است. با این حال، فراوانی Akkermansia و دیگر گونه‌های مفید در ماه دوازدهم کاهش یافت.

علاوه بر این، معیارهای تنوع آلفا بین رژیم‌های غذایی تفاوت معنی‌داری نداشت، اما اندازه‌ گیری‌ های تنوع بتا تغییرات جامعه میکروبی متمایز را در گروه VLCKD در طول فاز کتوژنیک نشان داد. جالب توجه این است که هیچ تغییر قابل توجهی در نسبت Firmicutes/Bacteroidota، نشانگری که معمولا در تحقیقات میکروبیوم بررسی می شود، مشاهده نشد.

در حالی که پروتکل VLCKD منجر به افزایش گذرا در گونه های مرتبط با سلامتی شد، MD حداقل تغییرات میکروبی را نشان داد. علاوه بر این، پارامترهای آنتروپومتریک و متابولیک، مانند گلوکز ناشتا و تری گلیسیرید، در هر دو گروه بهبود یافت، اما مزایای پایدار در گروه MD محدود بود.

نتیجه گیری

به طور کلی، این مطالعه نشان داد که VLCKD مزایای میان مدت برتری نسبت به MD برای سلامت متابولیک، ترکیب میکروبیوتای روده و مدیریت وزن در بیماران دیابتی دارد. در حالی که انتقال به MD برخی از بهبودها را حفظ کرد، تغییرات میکروبی مرتبط با VLCKD در طول زمان کاهش یافت. این مطالعه همچنین نیاز به استراتژی های غذایی شخصی و نظارت محتاطانه، به ویژه در مورد خطرات بالقوه مانند کاهش توده عضلانی و افزایش سطح کلسترول در طول VLCKD را برجسته کرد.

این یافته‌ ها نشان می ‌دهند که ترکیب رویکردهای کتوژنیک با اصول رژیم غذایی مدیترانه ‌ای، در قالب استراتژی ‌های غذایی شخصی سازی شده، پتانسیل قابل ‌توجهی برای بهینه‌ سازی سلامت متابولیک و روده دارد. با این حال، محققان بر این باورند که برای تایید این نتایج و کشف مدل‌های غذایی پایدار به تحقیقات طولانی ‌مدت نیاز است.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20250107/Ketogenic-diet-leads-in-metabolic-health-improvements-for-diabetic-patients.aspx