خلاصه ی کلیدی:

•  هایپرگلایسمی یا قند خون بالا می تواند از عوارض جانبی برخی از داروهای رایج باشد.

•  گاهی اوقات، سطوح بالای قند خون موقتی است و با قطع مصرف دارو برطرف می شود. اما برخی داروها می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند.

•  اگر داروهای شما باعث افزایش قند خون می شود، ممکن است لازم باشد قند خون شما بطور دقیق بررسی گردد. همچنین لازم است با تیم مراقبت های بهداشتی خود برای تنظیم داروهای خود مشورت کنید.

•  علائم شایع سطوح بالای قند خون از افزایش تشنگی، ادرار و گرسنگی تا کاهش وزن و خستگی، متغیر است.

هایپرگلایسمی، یا سطح بالای گلوکز خون (قند خون) در افراد مبتلا به دیابت رایج است. قند خون بالا می تواند مضر باشد و به همین دلیل است که افراد مبتلا به دیابت باید به نحوه تغذیه و ورزش خود توجه کنند. همچنین به همین دلیل است که وقتی رژیم غذایی و ورزش برای کنترل قند خون کافی نیست، ممکن است نیاز به مصرف منظم دارو داشته باشند.

در شرایط عادی، بدن در حفظ سطح گلوکز خون در محدوده ایمن واقعاً خوب عمل می کند. برای افراد سالم بسیار غیرمعمول است که سطح قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین داشته باشند .اما برخی داروها می توانند سطح قند خون را افزایش دهند، از جمله برخی از داروهای بسیار رایج. گاهی اوقات افزایش قند خون موقتی است و با قطع مصرف دارو از بین می رود. اما داروها همچنین می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در افرادی که هنوز دیابت ندارند، افزایش دهند.

این همیشه مشکل بزرگی نیست. گاهی اوقات، افزایش خطر آنقدر کم است که در وهله اول از مزایای مصرف دارو بیشتر نمی شود. اما سطح بالای قند خون می تواند مشکل ساز شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، می تواند برخی از راه حل های آسان مانند تغییر دارو یا اضافه کردن داروهای دیابت وجود داشته باشد.نتیجه هر چه که باشد، دانستن خطرات و داشتن برنامه ای برای اینکه اگر سطح قند خون شما بالا رفت چه کاری باید انجام دهید، مفید است.

1. کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون

استروئیدها، مانند پردنیزون، برای درمان التهاب در بسیاری از بیماری ها، از آرتریت روماتوئید و آسم گرفته تا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و بیماری التهابی روده استفاده می شوند.

استروئیدها - چه به صورت قرص یا تزریقی - می توانند سطح قند خون را در حین مصرف افزایش دهند (این احتمال در مورد استروئیدهای استنشاقی بسیار کمتر است). این می تواند در افرادی که هم اکنون دیابت دارند و در افرادی که دیابت ندارند، یک مشکل جدی باشد.

در صورت مصرف دوزهای بالاتر استروئیدها در طولانی مدت، احتمال افزایش قند خون بیشتر است. همچنین در افرادی که عوامل خطر ابتلا به دیابت را دارند شایع تر است. این عوامل شامل موارد زیر است:

•  افرادی که سابقه خانوادگی دیابت دارند

•  افراد مسن

•  افراد مبتلا به پیش دیابت یا دیابت در بارداری قبلی

سطح قند خون معمولاً با قطع مصرف استروئیدها یا زمانی که آنها را به دوزهای پایین تر کاهش می دهید به سطح اولیه باز می گردد.

2. مسدود کننده های بتا مانند آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول

آتنولول، متوپرولول و پروپرانولول مسدودکننده های بتا هستند که مشکلات قلبی مانند ضربان قلب نامنظم و فشار خون بالا را درمان می کنند. اما آنها می توانند قند خون را در افراد مبتلا به دیابت افزایش دهند و باعث ایجاد دیابت نوع 2 جدید در افرادی شوند که قبلاً آن را نداشتند. به نظر می رسد علت این اتفاق این است که مسدود کننده های بتا میزان تولید انسولین پانکراس را کاهش می دهند.

اما همه مسدود کننده های بتا این کار را انجام نمی دهند. کارودیلول (کورگ) و نبیولول (بیستولیک) بر سطح قند خون تأثیر نمی‌گذارند، یا باعث دیابت نمی‌شوند.

3. هیدروکلروتیازید و متولازون

برخی دیگر از داروهای فشار خون، مانند دیورتیک های تیازیدی و دیورتیک های شبه تیازیدی، می توانند اثر مشابهی داشته باشند. هیدروکلروتیازید (HCTZ) و متولازون مانند بتا بلوکرها می توانند سطح قند خون را افزایش دهند. آنها همچنین می توانند در کمتر از 9 تا 18 هفته باعث دیابت نوع 2 جدید شوند.

به نظر می رسد هر چه مدت طولانی تری این داروها مصرف گردند، این شایع تر است. این همچنین بیشتر در افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند، بیشتر اتفاق می افتد. دقیقاً مشخص نیست که چگونه اتفاق می افتد، اما احتمالاً به تولید انسولین و چگونگی پاسخ بدن به انسولین مربوط می شود.

4. استاتین ها مانند سیمواستاتین، آتورواستاتین و روزوواستاتین

ممکن است بین استفاده ی منظم از استاتین ها - داروهایی که کلسترول بالا را درمان می کنند - و افزایش اندک سطح قند خون در افراد خاص ارتباطی وجود داشته باشد. مطالعات دیگر افزایش جزئی در سطح هموگلوبینA1c (متوسط ​​سطح قند خون شما در طی حدود 3 ماه) را پیشنهاد کرده اند. به نظر می رسد استاتین ها باعث می شوند که سلول های بدن در برابر انسولین، هورمونی که به خروج گلوکز از خون و ورود به داخل سلول ها کمک می کند، مقاوم شوند.

اما واکنش های ترکیبی وجود داردبنابراین، تحقیقات بیشتری برای درک بهتر چگونگی تأثیر استاتین ها بر مدیریت قند خون مورد نیاز است.

این خطر در افرادی که دوزهای بالاتری از استاتین ها را مصرف می کنند، مانند 40 میلی گرم تا 80 میلی گرم آتورواستاتین (لیپیتور) یا 20 تا 40 میلی گرم روزوواستاتین (کرستور) و سیمواستاتین، بیشتر است. این خطر برای موارد زیر نیز بیشتر است:

• افراد مسن

• افرادی که عوامل خطر ابتلا به دیابت را دارند

• افرادی که به پیش دیابت مبتلا هستند

برای اکثر افراد، به ویژه کسانی که هم اکنون دیابت دارند، مزایای مصرف استاتین ها بسیار بیشتر از افزایش اندک خطر ابتلا به دیابت نوع 2 است.

5. آنتی بیوتیک های کینولون، مانند گاتی فلوکساسین

یک دسته از آنتی بیوتیک ها- گروه کینولون ها -هم با سطح قند خون بالا و هم سطح قند خون پایین در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مرتبط هستند. این بیشتر در مورد آنتی بیوتیک کینولون گاتی فلوکساسین است.

اگر بیش از 65 سال سن دارید و سایر عوامل خطر دیابت نوع 2 را دارید، احتمالاً بهتر است از مصرف آنتی بیوتیک کینولون خودداری کنید. سایر کینولون ها، مانند سیپروفلوکساسین و موکسی فلوکساسین، به نظر نمی رسد این اثر را داشته باشند.

6. لوپرولید و گوسرلین

بسیاری از مردان مبتلا به سرطان پروستات تحت درمان محرومیت از آندروژن با داروهایی مانند موارد زیر هستند:

• لوپرون (لوپرولید)

• زولادکس (گوسرلین)

• Trelstar(تریپتورلین)

• فیرماگون (دگارلیکس)

اما استفاده از آنها با افزایش قابل توجه خطر ابتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است. این خطر ناشی از افزایش چربی بدن به همراه موارد زیر است:

• کاهش توده عضلانی

• تغییر در سطح چربی و کلسترول خون

• مقاومت به انسولین

7. داروهای ضد روان پریشی مانند اولانزاپین و کلوزاپین

داروهای ضد روان پریشی جدیدتر مانند کلوزاپین و اولانزاپین باعث افزایش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت می شوند و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 جدید را افزایش می دهند. این به احتمال زیاد به این دلیل است که آنها باعث افزایش وزن می شوند. اما این ارتباط با همه داروهای ضد روان پریشی دیده نشده است.

ریسپریدون (ریسپردال) و کوتیاپین (Seroquel) باعث افزایش وزن بدن می شوند. اما نتایج مطالعات در مورد ارتباط این داروها با افزایش دیابت، متفاوت است.

8. مهارکننده های پروتئاز برای درمان HIV

مهارکننده‌های پروتئاز یکی از شش دسته اصلی درمان‌های ضدرتروویروسی برای افراد مبتلا به HIV هستند. اما آنها سابقه طولانی در ارتباط با موارد زیر دارند:

• افزایش وزن

• سندرم متابولیک

• افزایش سطح قند خون

• دیابت جدید

در افرادی که سایر عوامل خطر دیابت را دارند، احتمالاً ایده خوبی است که از مصرف داروهایی مانند آتازاناویر، داروناویر و ریتوناویر خودداری کنند.

خبر خوب این است که در حال حاضر جایگزین های زیادی برای مهارکننده های پروتئاز وجود دارد. دسته های دیگر داروها باعث دیابت و سطح قند خون بالا نمی شوند. نمونه هایی از این کلاس ها و داروهای موجود در آنها عبارتند از:

• مهارکننده های انتقال رشته ی اینتگراز (INSTIs): رالتگراویر، الویتگراویر، دولوتگراویر و بیکتگراویر

• مهارکننده های غیر نوکلئوزیدی ترانس کریپتاز معکوس (NNRTI): Efavirenz و nevirapine

9. برخی از داروهای سرکوب کننده ایمنی مانند سیکلوسپورین، سیرولیموس و تاکرولیموس

داروهای مهارکننده ی کلسینورین معمولاً پس از پیوند اعضا استفاده می‌شوند. نمونه هایی از اینها سیکلوسپورین، سیرولیموس و تاکرولیموس هستند. آنها با افزایش خطر ابتلا به دیابت، به ویژه در افراد مسن و کسانی که استروئید مصرف می کنند، مرتبط هستند. از هر 4 نفر 1 نفر در 3 سال پس از پیوند کلیه، به دیابت جدید مبتلا می شوند.

آیا افراد مبتلا به دیابت باید از مصرف این داروها اجتناب کنند؟

اگر دیابت دارید، مصرف داروهایی که بر سطح قند خون تأثیر می گذارند، ماندن در محدوده هدف قند خون را دشوارتر می کند. تیم مراقبت های بهداشتی شما می تواند به شما در مدیریت این امر کمک کند. اما، قبل از شروع داروهای جدید، همیشه باید به پزشک و داروساز خود یادآوری کنید که دیابت دارید.

اگر درمان ضروری باشد، ممکن است در طول درمان نیاز به مصرف مقادیر بیشتری از داروهای دیابت داشته باشید.

چه زمانی با یک متخصص مراقبت های بهداشتی صحبت کنیم

اگر هر یک از این داروها را مصرف می کنید، هرگز زود نیست که با تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد هایپرگلایسمی صحبت کنید. با آگاهی از این خطر، می توانید اقدامات اولیه را برای معکوس کردن قند خون بالای ناشی از داروها انجام دهید.

اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستید، یک متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند آزمایش منظم قند خون را تجویز کند تا مطمئن شود که درمان مورد نظر برای شما ایمن باقی می ماند.

اگر سطح قند خون شما افزایش یابد، ممکن است نیاز به تنظیم داروهای خود داشته باشید. این ممکن است به معنای مصرف دوز کمتر یا تغییر به یک داروی دیگر باشد. در برخی موارد، ممکن است برای قند خون بالا نیاز به درمان داشته باشید.

منبع:

https://www.goodrx.com/conditions/diabetes/drugs-that-raise-blood-sugar