27 نوامبر 2024- در مطالعه‌ای که اخیراً در مجله Clinical Nutrition Open Science منتشر شده است، محققان از دوره ی روزه‌داری یک ماهه رمضان به‌عنوان نماینده‌ای برای بررسی تأثیرات روزه ی متناوب (IF) بر چندین جنبه از سلامت کبد، ترکیب میکروبیوتای روده و بیومارکرهای متابولیک، به ویژه در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 (T2DM)استفاده کردند.
یافته های این مطالعه نشان می دهد که IF می تواند کاهش وزن قابل توجهی را در این گروه سبب شود و سلامت کبد را بهبود بخشد. نکته قابل توجه این بود که دریافت کالری در بین گروه‌های روزه‌دار و غیرروزه‌دار ثابت بود، که نشان می‌دهد این پیشرفت‌ها به جای کاهش مصرف کالری، ناشی از الگوی روزه‌داری است. با این حال، مشخص شد که این بهبودها موقتی هستند، زیرا سطح نشانگر آپوپتوز کبدیM30 ، بعد از پایان دوره ی روزه داری افزایش یافت.
این مطالعه در مجموع، به درک ما از مزایا و هشدارهایIF و رژیم‌های غذایی کاهش وزن مشابه کمک کرد و راه را برای مداخلات بهینه ی ضدT2DM مبتنی بر رژیم های غذایی بالقوه باز می‌کند.
پیشینه
روزه ی متناوب (IF) یک برنامه ی غذایی است که شامل دوره های متناوب غذا خوردن آزادانه با دوره های طولانی روزه (کمبود انرژی) است.
اولین بار به عنوان یک مداخله رژیم غذایی کاهش وزن،IF در میان افراد آگاه به سلامت و کسانی که قصد کاهش اضافه وزن ناخواسته را داشتند، محبوبیت فزاینده ای یافت.
در حالی که مشاهده می شود که در دستیابی به اهداف وزنی و بهبود پیامدهای همبودی مرتبط با چاقی بسیار موفق است، درک مکانیسم این برنامه ی تغذیه ای همچنان مبهم باقی مانده است.
روزه ی متناوب یک مفهوم نسبتاً جدید است. با این حال، الگوهای روزه داری مشابهی در چندین دین از جمله روزه در مسیحیت و ماه مبارک رمضان در اسلام دنبال شده است.
مخصوصاً در ماه رمضان مؤمنان مسلمان از مصرف غذا و نوشیدنی بین طلوع تا غروب آفتاب خودداری کنند. پس از غروب آفتاب، می توانند به طور آزاد غذا و نوشیدنی مصرف کنند. از این رو، رمضان فرصتی ایده آل برای بررسی تأثیر الگوهای روزه داری شبهمتناوببر نتایج پزشکی و فیزیولوژیکی است.
بیماران دیابت نوع 2 (T2DM) یک گروه هدف از مداخلات IF هستند، تحقیقات قبلی نشان داده اند که این مداخلات می‌توانند وزن را در مقایسه با الگوهای غذا خوردن آزادانه بیشتر کاهش دهند، البته بدون تأثیر بر هموستاز گلایسمی. در این مطالعه محققان بررسی کردند که آیا چنین مداخلاتی بر سایر پارامترهای مرتبط با T2DM مانند سلامت کبد و ترکیب میکروبیوتای روده تأثیر می گذارد یا خیر.
متأسفانه، تحقیقات کنترل‌شده در مورد مکانیسم‌های زیربنایی این نتایج همچنان وجود ندارد. اثرات مصرف کالری محدود به زمان و تأثیرات بعدی آن بر بیماران دیابتی نوع 2به پزشکان و متخصصان تغذیه اجازه می‌دهد تا گزینه‌های درمانی غیرتهاجمی دیابت خود را بهینه کنند و نتایج بیماران را بهبود بخشند.
درباره ی این مطالعه
گزارش شده است که افزایش وزن ناخواسته به طور قابل توجهی ترکیب میکروبی روده را تغییر می دهد، به بافت کبد آسیب می رساند و باعث اختلال در عملکرد هموستاز گلوکز می شود، که مشخصه های پیدایش و پیشرفتT2DM هستند.
مطالعه حاضر با استفاده از بیماران دیابتی نوع 2غیر روزه‌دار به‌عنوان گروه شاهد، با هدف آشکارسازی تأثیرات روزه‌داری متناوب کوتاه‌مدت (4 هفته ای در اینجا، روزه‌داری ماه رمضان) بر این نشانه‌ها در گروهی از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.
داده های مطالعه از ثبت نام داوطلبانه از بخش داخلی بیمارستان دانشگاه بوخومبه دست آمد. این مطالعه همزمان با ماه رمضان 2021 (12 آوریل تا 12 مه) انجام شد و شامل افراد روزه دار(21 نفر) و غیر روزه دار(17 نفر)بود. در اینجا، روزه به عنوان «پرهیز از غذا و نوشیدنی از طلوع خورشید تا غروب آفتاب به مدت تقریبا 14 ساعت ناشتا » با فاصله 10 ساعته برای خوردن و آشامیدن تعریف شد. شرکت کنندگان مبتلا به بیماری بدخیم یا سندرم التهابی مزمن روده از مطالعه حذف شدند.
جمع آوری داده ها شامل نمونه های خون و مدفوع مورد استفاده برای بررسی های بیوشیمیایی و میکروبی روده بود. بیومارکرهای عملکرد کبد، مانند M30 و آدیپونکتین، در کنار نشانگرهای متابولیک و مرتبط با استرس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. DNA استخراج‌شده از نمونه‌های مدفوع شرکت‌کنندگان با استفاده از پلتفرمIllumina برای شناسایی میکروبیوم روده با کارایی بالا (ترکیب و فراوانی نسبی) توالی‌یابی شد. استئاتوز کبدی با استفاده از اندازه‌گیری الاستوگرافی گذرا (TEM) و آنالیز امپدانس بیوالکتریکی (BIA) اندازه‌گیری شد.
مقایسه‌های آماری بین شرکت‌کنندگان روزه‌دار و غیرروزه‌دار با استفاده از آزمون رتبه‌بندی علامت‌دار جفت همسان Wilcoxon، یک روش غیر پارامتریک قوی، انجام شد.
یافته های این مطالعه
داروهای معمول ضدT2DM (متفورمین / آگونیست های گیرنده GLP-1) بین هر دو گروه ناشتا و غیر ناشتا مشابه بود، هر دو گروه دارای شاخص های توده بدنی (BMIs) بالایی بودند و خطر بالای فیبروز کبدی را نشان دادند.
سنجش‌های بیوشیمیایی سطوح طبیعی ترانس آمیناز، آلکالین فسفاتاز و LDH را در شرکت‌کنندگان روزه دار نشان داد. مقایسه‌ها کاهش وزن قابل توجهی را در گروه روزه‌دار در مقایسه با شرکت‌کنندگان غیرروزه‌دار در 4 هفته نشان داد.این کاهش وزن با کاهش توده چربی بدن، کورتیزول و تری گلیسیرید سرم همراه بود، اگرچه سطح کلسترول بدون تغییر باقی ماند.
به طور قابل توجهی، غلظت نشانگر آپوپتوز بافت کبد (M30) در گروه روزه‌دار پایین‌تر از گروه غیرروزه‌دار بود. تجزیه و تحلیل میکروبیوتای روده افزایش غنای گونه ای (شاخص Chao1) را نشان داد، اما تغییرات گسترده تر در ترکیب باکتریایی حداقل بود.
نتایج دوره 4 هفته ای روزه داری کاهش معنی داری در وزن بدن و توده چربی بدن را نشان می دهد که در گروه شاهد غیر روزه دار وجود نداشت. علاوه بر این، دوره ی 4 هفته ای روزه داری منجر به کاهش معنی دار آماری در AST سرم، نشانگر آپوپتوز M30، کورتیزول و تری گلیسیرید در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شد. متأسفانه، برخی از این مزایای مشاهده شده به سرعت پس از دوره ی روزه داری کاهش یافت، برای مثال سطوح M30 پس از روزه داری افزایش یافت که نشان دهنده یک مزیت گذرا بود.
نتیجه گیری
ثابت شده است که روزه داری متناوب بر کاهش وزن، سلامت کبد و غنای میکروبی روده تأثیر مثبت دارد که توصیه آن به بیماران T2DMرا تأیید می کند. با این حال، دوام این اثرات محدود به نظر می رسد، با عدم رعایت یا توقف روزه داری مزایای کلیدی معکوس می شوند.
تحقیقات آینده برای تعیین نسبت روزه به تغذیه ی خاص هر بیمار و بررسی مکانیسم‌های زمینه‌ای از جمله اختلال در ریتم شبانه‌روزی مورد نیاز است. این مطالعه یک گام رو به جلو در تحقیقات دیابت است و ممکن است مبنایی برای مداخلات غیردارویی آینده علیه دیابت و بیماری‌های همراه آن باشد.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/20241127/Can-fasting-improve-diabetes-outcomes-Ramadan-offers-insights.aspx