17 مارس 2025- در بررسی اخیراً منتشر شده در مجله ی Nutrients، محققان نقش شیرین کننده های کم و بدون کالری(LNCS) را در کاهش مصرف قند، اثرات سلامتی، ایمنی و دیدگاه مصرف کننده تجزیه و تحلیل کردند.

پیشینه

همه ی جایگزین‌ های قند یکسان نیستند، در حالی که آسپارتام و سوکرالوز با تغییرات در باکتری‌ های روده مرتبط هستند، شیرین ‌کننده‌ هایی مانند استویا و میوه ی مانک اثرات متابولیکی کمتری دارند.

آیا می دانستید که یک فرد به طور متوسط ​​روزانه نزدیک به 17 قاشق چای خوری شکر اضافه دریافت می کند که بسیار بیشتر از حد توصیه شده است؟ این مصرف بیش از حد به چاقی، دیابت و سایر اختلالات متابولیک منجر می شود، به همین دلیل کاهش مصرف قند به یک نگرانی حیاتی برای سلامت جهانی تبدیل شده است.

با تحمیل مالیات بر شکر و کمپین های بهداشت عمومی که از رژیم های غذایی سالم تر حمایت می کنند، جایگزین هایی مانند LNCS محبوبیت پیدا کرده اند. با این حال، در حالی کهLNCS ها وعده ی کاهش کالری دریافتی را می دهند، تأثیر طولانی مدت آنها بر سلامت همچنان موضوع بحث است.

درک نقش آنها در مدیریت وزن، سلامت متابولیک، تنظیم انسولین و روندهای جهانی رژیم غذایی برای انتخاب رژیم غذایی آگاهانه ضروری است. علاوه بر این، تولید کنندگان مواد غذایی و نوشیدنی، فورمولاسیون محصولات را برای کاهش محتوای قند و در عین حال حفظ شیرینی آنها تغییر دادند و اغلب از LNCS به عنوان مواد اصلی در استراتژی‌ های کاهش قند استفاده می ‌کنند.

طبقه بندی و ویژگی های  LNCS

بسیاری از تولید کنندگان مواد غذایی، شیرین کننده های مختلف را برای متعادل کردن طعم و بافت مواد غذایی استفاده می کنند و همین امر درک دقیق اینکه یک محصول چگونه می تواند بر سلامت تأثیر بگذارد را برای مصرف کنندگان سخت تر می کند.

نقش شیرین کننده های کم و بدون کالری را می توان به طور کلی به شیرین کننده های مصنوعی و شیرین کننده های طبیعی غیر مغذی طبقه بندی کرد. شیرین کننده های مصنوعی، از جمله آسپارتام و سوکرالوز، ترکیبات شیمیایی سنتز شده با قدرت شیرینی بالا هستند. جایگزین های طبیعی، مانند استویا و عصاره میوه مانک، از منابع گیاهی مشتق شده اند و اغلب به عنوان گزینه های سالم تری به بازار عرضه می شوند.

ویژگی های کلیدیLNCS ها شامل شیرینی با شدت بالا (اغلب صدها برابر شیرین تر از ساکارز)، محتوای کالری کم یا ناچیز و مقاومت در برابر متابولیسم در بدن است. این خواص آنها را به جایگزینی جذاب برای شکر در فرمولاسیون غذایی تبدیل می کند.

علاوه برLNCS های مصنوعی و طبیعی، سایر جایگزین های قند شامل قندهای کمیاب (مانند آلولوز، تاگاتوز) و پلی اُل ها (الکل های قندی مانند اریتریتول و زایلیتول) هستند. این جایگزین ها سطوح مختلفی از شیرینی و محتوای کالری را ارائه می دهند و اغلب در کنارLNCS ها در محصولات غذایی استفاده می شوند. به طور خاص، پلی ‌اُل ‌ها به مواد غذایی با قند کاهش یافته کمک می‌ کنند، اما در صورت مصرف بیش از حد ممکن است اثرات ملین داشته باشند.

پیامدهای مصرف شیرین کننده های کم و بدون کالریبرای سلامت

مدیریت وزن و سلامت متابولیک

یکی از دلایل اصلی پذیرش LNCS پتانسیل آنها برای کمک به مدیریت وزن است. برخی از مطالعات نشان داده اند که جایگزینی قند با LNCS می‌ تواند به کاهش دریافت کالری کلی کمک کند و در نتیجه از افزایش وزن جلوگیری کند. با این حال، مطالعات مشاهده ‌ای نگرانی‌ هایی را در مورد ارتباط بالقوه آنها با افزایش وزن و اختلالات متابولیک ناشی از رفتارهای غذایی جبرانی و تأثیر احتمالی آنها بر پاسخ انسولین ایجاد کرده ‌اند.

برای افراد و جوامعی که با چاقی دست و پنجه نرم می کنند،LNCS ها جایگزینی برای رژیم های غذایی با قند بالا ارائه می دهند. گنجاندن آنها در نوشیدنی ها و غذاهای فرآوری شده عادات مصرف کنندگان را در سراسر جهان تغییر داده است و آگاهی از مصرف قند و انتخاب های غذایی سالم تر را ارتقا می دهد. علیرغم مزایای بالقوه آنها، یک اجماع علمی در این مورد وجود ندارد و مطالعات طولانی مدت بیشتری برای روشن شدن اثرات متابولیکی آنها مورد نیاز است.

تاثیر بر دیابت و تنظیم قند خون

برخی از شیرین کننده ها ممکن است علیرغم اینکه کالری ندارند، پاسخ انسولین را تحریک کنند، و سؤالاتی را در مورد نقش آنها در تنظیم قند خون و سلامت متابولیک طولانی مدت ایجاد کنند.

برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که در معرض خطر هستند،LNCS ها گزینه ای بدون قند برای مدیریت سطح گلوکز خون ارائه می کنند. تحقیقات نشان داده است کهLNCS ها به طور مستقیم سطح قند خون را افزایش نمی دهند. با این حال، برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف طولانی مدت آنها ممکن است بر حساسیت به انسولین و متابولیسم گلوکز تأثیر بگذارد که تحقیقات بیشتر را ضروری می کند.

در مقیاس وسیع ‌تر، استفاده ی فزاینده از LNCS در تولید مواد غذایی بر سیاست‌های بهداشت عمومی تأثیر گذاشته و نهادهای نظارتی را وادار به تجدید نظر در دستورالعمل‌های غذایی کرده است. کشورهایی که با افزایش نرخ دیابت مواجه هستند، مصرف LNCS را به عنوان وسیله ای برای کنترل قند خون تشویق کرده اند که بر استراتژی های مراقبت های بهداشتی در سراسر جهان تأثیر می گذارد. به طور قابل ‌توجهی، سازمان ‌هایی مانند انجمن دیابت آمریکا و دیابت بریتانیا دستورالعمل ‌هایی را صادر کرده ‌اند که از استفاده محتاطانه از LNCS به عنوان جایگزین‌ های قند حمایت می ‌کنند و در عین حال بر نیاز به تعادل کلی رژیم غذایی تأکید می ‌کنند.

میکروبیوم روده و سلامت دستگاه گوارش

میکروبیوم روده نقش مهمی در سلامت کلی دارد. تحقیقات نوظهورنشان داده اند که برخی از LNCSها ممکن است ترکیب باکتریایی روده را تغییر دهند. در حالی که برخی از شیرین کننده های مصنوعی، مانند ساخارین و سوکرالوز، با تغییرات در تنوع میکروبیوتا مرتبط هستند، اهمیت بالینی این تغییرات نامشخص است و تحقیقات بیشتری برای تعیین اثرات طولانی مدت آنها بر سلامت روده مورد نیاز است. مطالعات اخیر نشان داده اند که برخی از LNCSها ممکن است باعث عدم تعادل در باکتری های روده شوند که به طور بالقوه بر مسیرهای متابولیک مرتبط با چاقی و مقاومت به انسولین تأثیر می گذارد. با این حال، میزان این اثرات بسته به نوع شیرین کننده و عوامل فردی مانند رژیم غذایی و ترکیب میکروبیوم متفاوت است.

با توجه به افزایش علاقه به سلامت روده، تأثیر LNCSها بر ترکیب میکروبیوم در حال تبدیل شدن به یک حوزه تحقیقاتی مهم است. با افزایش آگاهی از سلامت دستگاه گوارش، مصرف کنندگان و سیاست گذاران به طور یکسان به دنبال راهنمایی های واضح تر در مورد نقش LNCSها در حفظ یک میکروبیوم متعادل هستند.

دیدگاه های ایمنی و نظارتی

استانداردهای نظارتی در سراسر جهان متفاوت است، برخی از کشورها بر نیاز به برچسب های هشدار دهنده روی شیرین کننده های مصنوعی تاکید دارند، در حالی که برخی دیگر آنها را تحت محدودیت های مصرف روزانه به عنوان ایمن طبقه بندی کرده اند.

آژانس های نظارتی در سراسر جهان سطوح قابل قبولی را برای مصرف روزانه (ADI) شیرین کننده های کم کالری و بدون کالری مختلف منتشر کرده اند. سازمان غذا و دارو (FDA)، سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) ایمنی آنها را بر اساس مطالعات سم شناسی ارزیابی کرده اند.

در حالی که اکثر LNCSهای تایید شده زمانی که در محدوده های توصیه شده مصرف شوند، ایمن در نظر گرفته می شوند، نگرانی ها در مورد اثرات طولانی مدت آنها بر سلامتی همچنان ادامه دارد.

به عنوان مثال، آسپارتام به دلیل سرطان زایی بالقوه آن مورد بررسی قرار گرفته است، اما مطالعات متعدد در مقیاس بزرگ هیچ شواهد قطعی در ارتباط آن با سرطان پیدا نکرده اند. با این حال، تحقیقات اخیر بررسی کرده اند که آیا قرار گرفتن در معرض آسپارتام و سایر شیرین کننده های مصنوعی به مدت طولانی می تواند عواقب متابولیکی ظریفی فراتر از آنچه قبلاً در ارزیابی های نظارتی ارزیابی شده است، داشته باشد.

به طور مشابه، سوکرالوز برای اثرات آن بر پاسخ انسولین و متابولیسم، با یافته‌های متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفته است. ایمنی استویا و عصاره میوه مانک به طور کلی به خوبی پذیرفته شده است، زیرا آنها از منابع طبیعی مشتق شده اند.

علاوه بر این، پلی اُل هایی مانند سوربیتول، زایلیتول و اریتریتول به طور گسترده ای به عنوان جایگزین قند استفاده می شوند، اما به دلیل پتانسیل ایجاد ناراحتی در دستگاه گوارش در صورت مصرف بیش از حد، مشمول محدودیت های مصرف قانونی هستند.

از دیدگاه جهانی، نظارت بر LNCSها همچنان در حال تکامل است. سیاست گذاران در تلاش هستند تا دسترسی مصرف کنندگان به جایگزین های شکر را با تحقیقات علمی در مورد ایمنی طولانی مدت متعادل کنند و اطمینان حاصل کنند که سلامت عمومی در اولویت قرار دارد. در بسیاری از کشورها، مقررات برچسب ‌گذاری جلوی بسته ‌بندی نیازمند افشای محتوای LNCS است که هدف آن شفاف ‌سازی بیشتر برای مصرف ‌کنندگان است.

دیدگاههای مصرف کنندگان و روند بازار

آگاهی مصرف کنندگان از خطرات سلامتی مرتبط با شکر منجر به افزایش تقاضا برای محصولات حاوی LNCS شده است. با این حال، درک عمومی از این شیرین کننده ها به طور گسترده ای متفاوت است. در حالی که برخی از مصرف کنندگان LNCSها را برای کنترل وزن و مدیریت دیابت مفید می دانند، برخی دیگر به دلیل نگرانی در مورد مواد مصنوعی و عوارض جانبی بالقوه تردید دارند.

صنعت غذا با ترویج شیرین ‌کننده ‌های "طبیعی" مانند استویا به این نگرانی ها پاسخ داده است که با ترجیح فزاینده برای محصولات با برچسب پاک هماهنگ است.

به‌ علاوه، طرح ‌های برچسب ‌گذاری در جلوی بسته‌ بندی، مانند سیاست‌ های مالیات بر شکر و برچسب‌ های هشداردهنده روی محصولات با قند بالا، بر انتخاب ‌های مصرف‌ کنندگان تأثیر گذاشته و تولید کنندگان را وادار به فرمولاسیون مجدد محصولات با محتوای قند کاهش یافته و جایگزین ‌های LNCS کرده است. برخی از نهادهای نظارتی همچنین برچسب‌ های هشدار دهنده را برای غذاها و نوشیدنی‌ های حاوی شیرین‌ کننده ‌های مصنوعی خاص، به‌ ویژه در بازارهایی که شک مصرف‌ کنندگان بالاست، الزامی کرده‌ اند.

نتیجه گیری

به طور خلاصه، استفاده ی گسترده از LNCS در غذاها و نوشیدنی ها بر نقش آنها در استراتژی های کاهش قند تاکید می کند. شواهد علمی از اثربخشی آنها در کاهش دریافت کالری و ایجاد شیرینی بدون کمک به پوسیدگی دندان یا افزایش سریع قند خون حمایت می کند. با این حال، تحقیقات متناقض در مورد تأثیر طولانی مدت آنها بر مدیریت وزن، سلامت متابولیک و ترکیب میکروبیوم روده، نیاز به تحقیقات بیشتر را برجسته می کند.

در سطح فردی، LNCSها وسیله ای برای مدیریت مصرف قند در رژیم غذایی فراهم می کنند که به نفع افرادی است که در معرض خطر چاقی و دیابت هستند. در سطح جامعه، پذیرش آنها بر روند صنعت غذا، تصمیمات نظارتی و ابتکارات مراقبت های بهداشتی تأثیر می گذارد.

در سطح جهانی، تأثیر آنها به سیاست‌های اقتصادی، مالیات بر محصولات شیرین و تغییرات در رفتار مصرف ‌کننده گسترش می‌ یابد. نهادهای نظارتی ایمنی برخی شیرین ‌کننده‌ های کم ‌کالری و بدون کالری (LNCSs) را مورد تأیید قرار داده ‌اند، اما تحقیقات مداوم باید همچنان اثرات آنها را، به ‌ویژه بر متابولیسم و سلامت روده در جمعیت ‌های آسیب ‌پذیر مانند کودکان و افراد مبتلا به اختلالات متابولیکی، بررسی کنند.

همان‌طور که دولت ‌ها و سازمان‌ های بهداشتی به بازبینی دستورالعمل‌ های غذایی ادامه می‌ دهند، نقش شیرین ‌کننده‌ های کم ‌کالری و بدون کالری (LNCSs) در کاهش مصرف شکر همچنان به‌عنوان یک موضوع در حال تحول باقی می‌ ماند، و نیازمند ارزیابی علمی مستمر و نظارت ‌های قانونی است.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20250227/Do-sugar-substitutes-really-help-New-research-reveals-their-impact-on-metabolism-and-gut-health.aspx