۱۱آوریل ۲۰۲۵ - آنالوگ های پپتید شبه گلوکاگون ۱ (GLP-1) و آگونیست‌های گیرنده ی پپتید شبه گلوکاگون ۱ (GLP-RAs) بازیگران نسبتاً جدیدی در چشم انداز پزشکی هستند، که به سرعت به دلیل تأثیراتشان بر قند خون، متابولیسم، کاهش وزن و حتی بیماری های عصبی توجهات را به خود جلب کرده اند.
اکنون، محققان توجه خود را به حوزه ی امیدوارکننده دیگری معطوف کرده اند: میکروبیوم روده. یک بررسی اخیر که در ژورنال Nutrients منتشر شده است، به بررسی آنچه در حال حاضر در مورد چگونگی تعامل GLP-1 RAs با میکروبهای روده می دانیم و پیامدهای گسترده تر آن برای سلامت انسان پرداخته است.
مقدمه
پپتید شبه گلوکاگون ۱، یک هورمون اینکرتین است که به تنظیم سطح گلوکز خون پس از غذا کمک می کند و به شیوه ای وابسته به گلوکز عمل می کند. این بدان معناست که قند خون را بدون ایجاد هیپوگلایسمی کاهش می‌دهد که یک مزیت کلیدی در مدیریت دیابت است. از زمان کشف آن در سال ۱۹۸۴توسط Svetlana Mosjov، پپتید شبه گلوکاگون ۱و آنالوگ های آن (مانند سماگلوتید، لیراگلوتید و دولاگلوتید) به سرعت به درمان‌های اساسی برای دیابت نوع ۲ (T2DM) و چاقی تبدیل شده اند. این داروها در کاهش قند خون و کاهش وزن - دو عامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی متابولیکی - مؤثر هستند که آنها را به ابزارهای مهمی برای پیشگیری و درمان تبدیل می کند.
انجمن دیابت آمریکا(ADA) اکنون آگونیست‌های GLP-1 را برای افراد دارای اضافه وزن مبتلا به دیابت، به ویژه افرادی که با انسولین یا سولفونیل اوره‌ها دچار هیپوگلایسمی مکرر می شوند، توصیه می کند.
از نظر مکانیسمی، آگونیست های GLP-1 ترشح انسولین را پس از غذا افزایش می دهند، تخلیه معده را آهسته می کنند و ترشح گلوکاگون را سرکوب می کنند - که همه اینها به کنترل بهتر قند خون و مدیریت وزن کمک می کنند. به نظر می رسد این اثرات همچنین تأثیر گسترده تری بر سلامت متابولیک دارند که به طور بالقوه از طریق میکروبیوم روده واسطه گری می شود. شواهد نوظهور نشان می دهد که آگونیست های GLP-1 از رشد میکروبهای مفید پشتیبانی می کنند، التهاب را در روده کاهش می دهند و حتی ممکن است به بازگرداندن تعادل میکروبی مختل شده توسط چاقی و مقاومت به انسولین کمک کنند.
چگونه GLP-1 بر میکروبیوم تأثیر می گذارد
به نظر می رسد آگونیست های گیرنده ی GLP-1، اکوسیستم میکروبی روده را به روش های مطلوبی تغییر می دهند. به عنوان مثال، آنها جمعیت باسیلوتا، گروهی از باکتری‌های مرتبط با چاقی و مقاومت به انسولین را کاهش می دهند. علاوه بر این، سطح باکتری های گرم منفی که تولید کننده ی ترکیبات التهابی مانند لیپوپلی ساکاریدها (LPS) هستند را کاهش می دهند.
این تغییرات می توانند اثرات ضد التهابی سیستمیک داشته باشند - نه تنها برای سلامت متابولیک مفید هستند، بلکه احتمالاً بیماری هایی مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو را نیز کاهش می دهند.
خود دیابت نوع 2 به عنوان مختل کننده ی میکروبیوم روده شناخته می شود که اغلب منجر به کاهش تنوع و کاهش گونه های مفید مانند بیفیدوباکتریوم، باکتروئیدها و فاکالی باکتریوم و افزایش گونه های بالقوه مضر مانند رومینکوکوس، فوزوباکتریوم و بلاتیا می شود. بررسی فعلی بر این موضوع متمرکز بود که چگونه آگونیست های گیرنده ی GLP-1 از طریق اثرات میکروبی خود، ممکن است بر بروز و پیشرفت دیابت نوع 2 تأثیر بگذارند.
یافته‌های کلیدی حاصل از این بررسی
محققان در این مرور، 38 مطالعه را تجزیه و تحلیل کردند که اکثر آنها تغییرات در میکروبیوم روده را با استفاده از نمونه های مدفوع بررسی کرده بودند. نکته قابل توجه این است که 27 مطالعه بر روی لیراگلوتاید متمرکز بود، در حالی که تنها 8 مطالعه شامل شرکت کنندگان انسانی بود و بقیه از مدل های حیوانی استفاده کرده بودند.
لیراگلوتاید، به طور مداوم رشد Akkermansia muciniphila، میکروبی که به حمایت از یکپارچگی سد روده و سلامت متابولیک معروف است، را افزایش داد. همچنین سطح Faecalibacterium prausnitzii، یک باکتری کلیدی تولید کننده ی بوتیرات با خواص ضد التهابی را افزایش داد. در عین حال، شیوع میکروب های مرتبط با التهاب را کاهش داد.
اگزناتید و اکسندین-4 در مطالعات حیوانی مزایای مشابهی را نشان دادند و جمعیت Akkermansia وBarnesiella را افزایش دادند، در حالی که باکتری‌های مرتبط با دیسبیوز را سرکوب کردند. در مطالعات انسانی، این داروها سطح کوپروکوکوس و بیفیدوباکتریوم را افزایش دادند که با بهبود پیامدهای متابولیک و کاهش التهاب مرتبط هستند.
لیراگلوتاید و اگزناتید هر دو همچنین لاکتوباسیلوس روتری، یک میکروب مفید که عملکرد سد روده را افزایش داده و ترشح GLP-1 را تقویت می‌کند، را افزایش دادند.
دولاگلوتاید کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است، اما علائم امیدوارکننده‌ای را در حیوانات نشان داده است و باکتری‌های مفیدی مانند باکتروئیدها، آکرمانسیا و رومینکوکوس را افزایش داده است. مطالعات انسانی تنها تغییرات جزئی را گزارش کرده اند که لاکتوباسیلوس یکی از گونه هایی است که با مصرف این دارو افزایش قابل توجهی می یابد.
سماگلوتاید، نتایج متفاوتی را در مدل های حیوانی ایجاد کرده است. در حالی که A. muciniphila را افزایش می دهد، به نظر می رسد که تنوع میکروبی کلی را کاهش می دهد. این اثرات ممکن است به عواملی مانند وضعیت متابولیک پایه، عادات غذایی و بیماری های همراه، بستگی داشته باشد.
نتیجه گیری
این شواهد رو به رشد نشان می دهد که آنالوگ های GLP-1 می توانند بر میکروبیوم روده به روش هایی تأثیر بگذارند که از سلامت متابولیک و روده در درازمدت پشتیبانی می کنند. محققان نتیجه گرفتند که «تأثیر آنالوگ هایGLP-1 بر میکروبیوتای روده ممکن است تأثیر مثبتی بر درمان طولانی مدت دیابت داشته باشد. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. »
آنها افزودند: طراحی های استاندارد شده ی مطالعات، روش های گزارش دهی یکسان و کنترل بهتر متغیرهای مرتبط با سبک زندگی و رژیم غذایی، برای عمق بخشیدن به درک ما از این تعاملات بسیار مهم هستند. مطالعات انسانی قوی تر به ویژه برای تأیید این یافته ها و بررسی تأثیر تغییرات میکروبی بر نتایج بیماران در طول زمان اهمیت دارند.
منبع:
https://www.news-medical.net/news/20250411/GLP-1-agonists-may-reshape-the-gut-microbiome.aspx