استویا : شیرین کننده ای بسیار شیرین

 استویا گیاهی متعلق به خانواده ی آفتابگردان یا Asteraceaeمی باشد. این گیاه درآمریکای مرکزی و جنوبی رشد می کند و گاهی به نام candy leafیا برگ  آبنباتی شناخته می شود. قرنها است که ساکنین پاراگوئه و برزیل از استویا به عنوان شیرین کننده ی نوشیدنی yerba mateاستفاده می کنند.

دراول سال 1930 از این گیاه دو ماده ی steviosideو rebaudiosideاستخراج گردید. این دو ماده عوامل ایجاد کننده ی طعم شیرین این گیاه هستند. این مواد بنام گلیکوزیدها (glycosides)شناخته می شوند و حدوداً 300 بار شیرین تر از شکر معمولی هستند،  اما فاقد انرژی وکربوهیدرات می باشند و این بدان معناست که هیچ تأثیری بر قند خون ندارند . کسانیکه از استویا استفاده می کنند معتقدند طعم این ماده اندکی به شیرین بیان شبیه است.

ژاپن بزرگترین مصرف کننده ی استویا در جهان است و از سال 1970 استویا را برای مصارفی  نظیر نوشابه های رژیمی تولید کرده است. استویا درسایر کشورهای آسیایی همانند کشورهای  آمریکای  مرکزی و جنوبی ازقدیم مورد استفاده قرار گرفته است.

استویا در آمریکا در فروشگاهها غذای سالم از مدتها قبل عرضه می گردید تا اینکه درسال 2008، FDAآنرا به عنوان یک ماده ی غذایی ایمن تایید نمود. البته تنها یک نوع ازعصاره ی استویا یعنی rebaudioside A یا  rebianaاز FDAکارت سبز را دریافت  کرد. هنوز FDAبرای کل برگ استویا وضعیت GRAS(یا ایمن ) را اعطأ نکرده است.

Cargillو Merisantکمپانی های استخراج کننده ی rebaudioside Aهستند که توسط FDAبرای آن وضعیت GRASیا ایمن تعریف گردید.

این کمپانی ها تحقیقات خود را به FDAدرسال 2008 ارائه و برای تأیید این عصاره به عنوان ماده ی شیرین کننده از FDAدرخواست تأیید کردند. شرکت Cargillاین ماده را با نام Truviaو شرکت Merisantآنرا با نام Pure Viaبه بازار ارائه کردند. بسیاری از مصرف کنندگان از این شیرین کننده ی جدید استقبال کردند زیرا عاری ازهرماده ی شیمیایی مانند ساخارین ، آسپارتام یا  سوکرالوز بود.

شیرین کننده های بر پایه ی استویا حدود 300 بار شیرین تر از شکر معمولی هستند، فاقد کالری با میزان کربوهیدرات بسیار کم ، مقاوم دربرابرحرارت (بنابراین در پخت و پز می توان از آنها استفاده کرد) و noncariogenicمی باشند یعنی سبب پوسیدگی دندان نمی شوند.از سوی دیگر این مواد تا حدودی گران هستند و اندکی دارای طعم تلخ می باشند.

مقدار مجاز مصرف روزانه ی steviosideبرابر با 4 میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است که تقریباً معادل 12 میلی گرم بر کیلوگرم درروز از steviol glycosides است که شامل rebaudioside Aمیباشد. این بدان معنی است که شخصی به وزن 68 کیلوگرم (150 پوند) می تواند با کمال اطمینان 816 میلی گرم از rebaudioside Aرا در روز بدون هیچگونه عارضه ی جانبی مصرف کند. این مقدار حدوداً معادل23 قاشق چایخوری در روز از شیرین کننده ی ترویا Truviaاست. Truviaو Pure Viaعصاره ی 100 درصد استویا  نیستند:Truvia  حاوی طعم دهنده های  طبیعی و erythritol( یک شکر الکلی) است و Pure Viaحاوی دکستروز، پودر سلولز ومواد افزوده ی طبیعی  است.

ایمنی استویا

 باید به خاطر سپرد که همه ی  مواد طبیعی الزاماً ایمن نیستند اکثر ما از این موضوع مطلع  هستیم اما گاهی این عقیده را فراموش می کنیم و فکر می کنیم چون ازمواد طبیعی ساخته شده است، پس مصرف آن بی خطر است اما همانطور که می دانید سیانید هم یک ماده ی طبیعی است اما واضح است که خوردن آن مساوی با مرگ است.

مطالعات انجام شده در چند سال قبل نشان داد که استویا می تواند مضر باشد. در یک تحقیق بروی جوندگان نر وماده مصرف مقدار زیاد استویا موجب گردید نوزادان متولد شده کوچک تر و تعداد آن کمتر شود. دادن مقادیر زیاد استویا به حیوانات می تواند با جذب کربوهیدرات ها مداخله کند.

 درلوله ی آزمایش یک ترکیب شیمیایی دراستویا یافت گردید که می تواند میوتاژنیک باشد (یعنی تعداد انواع خاصی از جهش ها را افزایش دهد)، هنوز مشخص نشده است که این جهش ها می توانند موجب بروز سرطان درانسان شوند.

در مطالعه ی دیگری مشخص گردید استویا در موشهای صحرایی سبب ایجاد ضایعاتی درکبد ،مغز وطحال شود و این موضوع از نتایج مطالعه ی قبلی در مورد موتاژنیک بودن استویا حمایت می کند. مراجع ایمنی غذا در اروپا در سال 2010 نظر خود را درمورد ایمنی مصرف استویا اعلام کردند، آنها بر اساس مطالعات انجام شده بروی حیوانات وانسان نتیجه گیری  کردند که نمی توان مصرفsteviosidesرا با ابتلا به سرطان، نقص های مادرزادی  ، مشکل درتولید مثل یا هر نوع دیگری از ضایعات مرتبط  دانست .

 کمیته ی مشترک سازمان بهداشت جهانی و FAOدرمورد افزودنی های غذایی (JECFA) اعلام نمود که شیرین کننده های بر پایه ی استویا بروی فشار خون یا پاسخ قند خون تأثیری ندارند ومصرف آن برای افراد دیابتی ایمن می باشد . همچنین موسسه ی CSPIیا مرکز علمی منافع عموم که یک گروه دیدبان حقوق مصرف کنندگان است ، مصرف استویا را ایمن اعلام نمود اما این موسسه خاطر نشان کرد که انجام آزمایشات بیشتر برای بررسی ایمنی شیرین کننده های  بر پایه ی استویا لازم است.

منبع: www.diabetesselfmanagement.com