مصرف داروی متفورمین برای اکثر بیماران دیابتی مبتلا به بیماری کلیوی بی خطر است

5ژوئن 2018 - نتایج یک تحقیق گسترده نشان می دهد که تجویز متفورمین، داروی خوراکی دیابت، برای اکثر بیماران دیابتی مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD)، ایمن است. مطالعه ی محققان پزشکی در دانشگاه  Johns Hopkinsبر روی بیش از 150 هزار بزرگسال، نشان داد که لاکتیک اسیدوزیس مرتبط با استفاده از متفورمین، تنها در میان کسانی دیده می شود که عملکرد کلیوی آنها به شدت کاهش یافته است. گزارش این مطالعه در روز 4 ژوئن در مجله ی JAMA Internal Medicine منتشر شد.
پرفسور Morgan Grams، نویسنده ی ارشد این مقاله و استادیار پزشکی و ایمونولوژی در دانشگاه جان هاپکینز می گوید: متفورمین اولین دارو برای درمان دیابت نوع 2 در بزرگسالان است، با این حال، در جامعه پزشکی، نگرانی های طولانی مدتی در مورد تجویز متفورمین برای افراد مبتلا به دیابت وCKD  وجود داشته است، زیرا این دارو ممکن است باعث ایجاد اسیدوز لاکتیک شود.

اسیدوز لاکتیک یک عارضه ی نادر اما جدی است و زمانی رخ می دهد که لاکتات - یک محصول از تجزیه گلوکز - در جریان خون تجمع یابد، علائم آن شامل درد شدید عضلانی، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و ضعف است. از آنجایی که بیماران مبتلا به CKD ممکن است در معرض خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک مرتبط با متفورمین باشند، در گذشته پزشکان از تجویز متفورمین در این جمعیت اجتناب می کردند.
به گفته ی پرفسورGrams، اخیرا اداره غذا و داروی آمریکا در مورد برچسب متفورمین تجدید نظر کرده است تا این دارو بیشتر برای بیماران مبتلا به CKD تجویز شود. برخی از دستورالعمل های قانونی و دستورالعملهای انجمنهای تخصصی، از تجویز این دارو برای بیماران دیابتی با بیماری کلیوی متوسط با رعایت احتیاط حمایت می کنند.اما پرفسور Grams می گوید: اطلاعات مربوط به ایمنی این دارو برای بیماران دیابتی مبتلا به بیماری متوسط ​​تا شدید کلیوی قطعی نبوده اند.
پرفسور Grams می گوید: ارزیابی بهتر خطر ابتلا به اسیدوز می تواند برای میلیون ها فرد مبتلا به دیابت وCKD   در مورد استفاده از متفورمین اطمینان خاطر فراهم کند.مطالعات گذشته نشان داده اند که متفورمین دارای مزایایی فراتر از کنترل قند خون، از جمله کاهش وزن، کاهش خطر حمله قلبی و حتی بقای عمر بیشتر نسبت به سایر داروهای کاهنده ی قند خون است.حدود 380 میلیون نفر در سراسر جهان و 29 میلیون نفر در آمریکا به دیابت مبتلا هستند. پرفسور Grams می گوید: تقریبا 19 درصد - یا حدود 5 میلیون نفر - از افراد مبتلا به دیابت در ایالات متحده به CKD نیز مبتلا هستند.
او افزود : مطالعه ی ما نشان می دهد که این داروی خط اول و رایج درمان دیابت، بیش از آنچه تصور می شد برای بیماران مبتلا به CKD ایمن است.با توجه به افزایش تعداد افراد مبتلا به هر دو بیماری در سراسر جهان، از دیدگاه سلامت عمومی، مزایای بالقوه ی استفاده از متفورمین برای بیماران مبتلا به دیابت و CKD بسیار زیاد است.

برای این مطالعه ی جدید، پرفسور Gramsو همکارانش ، گزارشات پرونده های پزشکی  75413 بیمار مبتلا به دیابت تحت کنترل سیستم بهداشتیGeisinger در پنسیلوانیا را از سال 2004 تا 2017 بررسی کردند.آنها [1]eGFRs(معیاری برایاندازه گیری عملکرد کلیه ها)، داروهای تجویز شده برای مدیریت دیابت، بستری شدن به دلیل اسیدوز، اطلاعات جمعیت شناختی، وضعیت سیگار کشیدن و ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را در این افراد مورد بررسی قرار دادند.
محققان از مدل های آماری کامپیوتری برای تحلیل خطر ابتلا به اسیدوز در میان مصرف کنندگان متفورمین در مقایسه باافرادی که تحت درمان با این دارو نبودند،استفاده کرد.محققان نتایج این آنالیز را برای شرایطی چون بیماری قلبی عروقی و سیگار کشیدن تعدیل کردند.
پرفسور Gramsو همکارانش، ارتباطی را میان استفاده از متفورمین و اسیدوز تنها در بیمارانی که عملکرد کلیوی آنها به شدت کاهش یافته بود( eGFRکمتر از 30 میلی لیتر در دقیقه بر 1.73 متر مربع)، پیدا کردند. مقدار طبیعی  آن بیش از 90 میلی لیتر در دقیقه / 1.73 مترمربع است محققان دریافتند خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک در بیمارانی با کاهش شدید عملکرد کلیوی در درمان با متفورمین، بیش از دو برابر بیمارانی با eGFR مشابه اما تحت درمان با سایر داروهای دیابت است.
علاوه بر این محققان، بیمارانی با رده های مختلف CKD را که اخیرا تحت درمان با متفورمین قرار گرفته بودند با بیمارانی که اخیرا با داروی سولفونیل اوره درمان شدند با یکدیگر مقایسه کردند. آنها نتایج خود را با مطالعه ی سوابق پزشکی یک گروه متشکل از 82017 بیمار از پایگاه داده یMarketScan -  پایگاه داده های بیماران بستری و سرپایی از 350 کلینیک خصوصی- از سال 2010 تا 2014 تکرار کردند.
بیماران Geisinger به طور متوسط ​​60 سال سن داشتند و 51 درصد زن بودند.از این بیماران، 45 درصد (349595) از متفورمین در زمان ثبت نام در مطالعه استفاده می کردند و برای 13781نفر از بیماران باقی مانده در طی یک دوره پیگیری 5.7 ساله، متفورمین تجویز شد.

در میان بیماران  Geisinger، 2،335 بستری به دلیل اسیدوز در طول دوره ی مطالعه ثبت شده بود.در مقایسه با سایر داروهای کنترل کننده ی قند خون، مصرف متفورمین بطورکلی با اسیدوز همراه نبود و همچنین مصرف این دارو با اسیدوز در میان بیمارانی با کاهش عملکرد کلیوی خفیف تا متوسط( میزانeGFR  برابر با 45 تا 59 میلی لیتر در دقیقه / 1.73 مترمربع) و یا در میان بیمارانی با کاهش عملکرد کلیوی متوسط ​​تا شدید( eGFRاز 30 تا 44 میلی لیتر / دقیقه / 1.73 مترمربع) مرتبط نبود. با این حال، استفاده از متفورمین با افزایش خطر اسیدوز در بیمارانی با سطح eGFR کمتر از 30 میلی لیتر در دقیقه / 1.73 مترمربع ارتباط داشت.

این نتایج زمانی که با نتایج استفاده کنندگان جدید متفورمین و استفاده کنندگان جدید سولفونیل اوره و با گروه بیماران MarketScan مقایسه شد، سازگار بود.تعداد استفاده کنندگان جدید متفورمین در این گروه 67578 نفر و تعداد استفاده کنندگان جدید سولفونیل اوره 14439 نفر بود. در میان مصرف کنندگان متفورمین، 238 مورد اسیدوز و در میان مصرف کنندگان سولفونیل اوره، 94 مورد اسیدوز گزارش شده بود. eGFR  پایین تر؛ عامل خطری برای اسیدوز در هر دو گروه بود.

محققان می گویند : نتایج ما از استفاده ی محتاطانه از متفورمین برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 وeGFR  حداقل 30 میلی لیتر در دقیقه / 1.73 متر مربع حمایت می کند.  

پرفسور Grams می گوید: با این که این داده ها امیدوار کننده هستند اما بیماران دریافت کننده متفورمین می توانند در معرض خطر اسیدوز متفاوتی نسبت به بیمارانی که متفورمین دریافت نمی کنند، باشند. به دلیل اینکه بیشتر جمعیت مورد مطالعه سفید پوست بودند، ممکن است این نتایج قابل تعمیم برای همه ی نژادها نباشد. علاوه بر مزایای بالقوه ی دارویی متفورمین، این دارو نسبتا ارزان است(حدود 4 دلار در ماه برای یک دوز 500 میلی گرمی در روز) در مقابل، برخی از داروهای جدیدتر دیابت می توانند بیش از 400 دلار در هر ماه هزینه داشته باشند.

منبع و سایت خبر:

JAMA Internal Medicine, 2018; DOI: 10.1001/jamainternmed.2018.0292

ww.sciencedaily.com/releases/2018/06/180605112107.htm